Trong biên niên sử của nhân loại, có những nhân vật mà cuộc đời không chỉ là một câu chuyện, mà là một bản trường ca về đức tin, một ngọn hải đăng dẫn lối cho hàng triệu tâm hồn. Nabi Ibrahim (alayhis salam) chính là một vĩ nhân như thế. Người không chỉ là một vị Nabi, mà còn được Allah (Subhanahu wa Ta'ala) vinh danh là một "Ummah" - một quốc gia thu nhỏ trong một con người, và ban tặng danh hiệu cao quý nhất: "Khalilullah" - Người Bạn Thân Thiết của Allah. Hành trình của Người là một chuỗi những thử thách phi thường, những phép lạ vĩ đại và những bài học vượt thời gian về ý nghĩa thực sự của sự quy phục Islam.
Thật vậy, Ibrahim là một tấm gương mẫu mực về (đạo đức) và tín ngưỡng thuần tuý trong việc thờ phượng Allah, và Y không phải là kẻ thờ đa thần. Y luôn biết ơn ân huệ của (Allah), Ngài đã chọn Y và hướng dẫn Y đến với con đường ngay chính (Islam). Và TA đã ban cho Y điều tốt đẹp ở trần gian và ở Đời Sau Y sẽ ở trong số những người đức hạnh. Sau đó, TA đã mặc khải cho Ngươi (Thiên Sứ Muhammad): “Hãy đi theo tín ngưỡng thuần túy của Ibrahim bởi Y không phải là một kẻ thờ đa thần.”(Surah An-Nahl, 16:120-123)
Ibrahim (a.s.): Nhân vật chính, Nabi của Allah, Khalilullah.
Azar: Cha (hoặc chú) của Ibrahim, một người thợ tạc tượng và thờ đa thần.
Namrud (Nimrod): Vị vua bạo chúa, ngạo mạn tự xưng là thần.
Sarah: Người vợ đầu tiên của Ibrahim, mẹ của Nabi Ishaq.
Hajar (Hagar): Người vợ thứ hai của Ibrahim, mẹ của Nabi Isma'il.
Lut (a.s.): Cháu trai của Ibrahim, cũng là một Nabi của Allah.
Isma'il (a.s.): Con trai đầu lòng của Ibrahim, tổ phụ của người Ả Rập và Nabi Muhammad (ﷺ).
Ishaq (a.s.): Con trai thứ hai của Ibrahim, tổ phụ của các Nabi dân Israel.
Phần I: Sự Trỗi Dậy Của Đức Tin Giữa Lòng Đa Thần
Tuổi Thơ Trăn Trở và Trái Tim Thuần Khiết (Fitrah)
Nabi Ibrahim được sinh ra tại Babylonia, một trung tâm văn minh nhưng lại chìm trong bóng tối của việc thờ đa thần. Người dân ở đây sùng bái các thiên thể và đặc biệt là những bức tượng do chính tay họ làm ra. Trớ trêu thay, cha của Ibrahim, Azar, lại chính là một nghệ nhân tạc tượng nổi tiếng. Ngay từ thuở ấu thơ, Allah đã ban cho Ibrahim một trái tim thuần khiết (fitrah) và một trí tuệ sắc bén, khiến Người không thể chấp nhận sự phi lý xung quanh mình.
Hành Trình Suy Tư Tìm Chân Lý
Thay vì mù quáng chấp nhận, Ibrahim đã bắt đầu một hành trình tìm kiếm Chân Lý. Đây không phải là hành trình của một người hoài nghi, mà là một phương pháp sư phạm tài tình để dẫn dắt dân tộc mình. Qur'an đã thuật lại quá trình này: Khi màn đêm buông xuống, Người nhìn thấy một ngôi sao và nói: "Đây là Thượng Đế của ta." Nhưng khi ngôi sao lặn đi, Người tuyên bố: "Ta không yêu những thứ biến mất." Khi mặt trăng sáng rực xuất hiện, Người lại nói: "Đây là Thượng Đế của ta." Nhưng khi mặt trăng cũng lặn, Người nói: "Nếu Thượng Đế của ta không hướng dẫn ta, chắc chắn ta sẽ thuộc về đám người lầm lạc." Cuối cùng, khi mặt trời mọc, rực rỡ và to lớn hơn cả, Người nói: "Đây là Thượng Đế của ta; cái này lớn hơn." Nhưng khi mặt trời lặn vào cuối ngày, Người đã đi đến kết luận cuối cùng và dõng dạc tuyên bố với dân chúng:
“Này hỡi người dân, Ta hoàn toàn vô can với mọi thứ mà các người tổ hợp (với Allah).” “Ta toàn tâm hướng mặt mình về Đấng đã tạo hóa các tầng trời và trái đất và Ta không là kẻ thờ đa thần.”(Surah Al-An'am, 6:78-79)
Phần II: Cuộc Đối Đầu Vĩ Đại
Lời Khuyên Chân Thành và Sự Chối Bỏ Phũ Phàng
Ibrahim bắt đầu sứ mệnh của mình bằng việc kêu gọi người thân cận nhất: cha của Người. Bằng những lời lẽ hết sức mềm mỏng và yêu thương, Người gọi: "Ya abati" (Hỡi người cha kính yêu của con), Người phân tích cho cha thấy sự vô ích của việc thờ cúng những vật không nghe, không thấy. Nhưng đáp lại tình yêu thương đó là sự giận dữ và lời đe dọa: "Ngươi dám quay lưng lại với các vị thần của ta sao? Nếu ngươi không dừng lại, ta chắc chắn sẽ ném đá ngươi. Hãy đi khỏi ta ngay!" Dù trái tim tan nát, Ibrahim vẫn giữ thái độ hòa bình, cầu nguyện cho cha và rời đi.
Kế Hoạch Đập Vỡ Tượng Thần và Sự Thật Bị Phơi Bày
Nhận thấy lời nói không đủ sức thuyết phục, Ibrahim đã lên một kế hoạch táo bạo. Lợi dụng lúc cả thành phố đi dự lễ hội, Người đã vào ngôi đền lớn. Với một chiếc rìu trong tay, Người đã đập tan tất cả các bức tượng, chỉ để lại bức tượng lớn nhất và khéo léo treo chiếc rìu lên vai nó. Khi người dân trở về, họ kinh hoàng và giận dữ. Ibrahim lập tức bị tình nghi và bị đưa ra thẩm vấn công khai. Họ hỏi: "Có phải ngươi đã làm điều này với các vị thần của chúng ta không?". Ibrahim điềm tĩnh đáp: “Không! Bức tượng lớn nhất này của chúng đã làm đấy chứ. Các người hãy hỏi chúng xem nếu chúng nói chuyện được.” (Qur'an 21:63). Câu trả lời này đã đánh thẳng vào sự phi lý của họ. Họ cúi đầu hổ thẹn và thừa nhận: "Ngươi biết rõ rằng chúng không thể nói được." Ngay lập tức, Ibrahim bóc trần sự mâu thuẫn của họ: "Thật đáng xấu hổ cho các người và những gì các người thờ phượng thay vì Allah! Lẽ nào các người không có chút lý trí nào sao?"
Phép Lạ Vĩ Đại: Ngọn Lửa Hóa Thành Vườn Mát
Bị bẽ mặt và không còn lý lẽ, đám đông cùng vua Namrûd đã chọn bạo lực. Họ hét lên: “Hãy đốt hắn để trả thù cho các thần!” Một hố lửa khổng lồ được chuẩn bị, lửa cháy ngút trời đến mức không ai dám lại gần. Theo truyền lại trong một số sách tafsîr, họ đã trói chặt Ibrahim, đặt Người lên một chiếc manjaniq (máy bắn đá) và phóng vào giữa ngọn lửa. Trong khoảnh khắc sinh tử ấy, Thiên thần Jibril xuất hiện và hỏi: “Ngươi có cần ta giúp gì không?” Ibrahim đã thể hiện lòng phó thác tuyệt đối khi nói: "Từ ngài thì không." và Người chỉ thầm nguyện lời trong kinh Quran:
"Hasbunallahu Wa Ni'mal Wakeel"
(Một mình Allah là đủ cho chúng tôi, và Ngài là Đấng Sắp Đặt Tốt Nhất).
Và rồi, mệnh lệnh của Đấng Tối Cao vang lên, vượt qua mọi định luật vật lý:
“Hỡi Lửa! Ngươi hãy nguội mát và bằng an cho Ibrahim”(Surah Al-Anbiya, 21:69)
Ngọn lửa lập tức tuân lệnh. Khi lửa tàn, người dân sững sờ nhìn thấy Ibrahim bước ra, bình an vô sự. Phép lạ vĩ đại này là một thông điệp đanh thép về quyền năng của Allah và sự bảo vệ của Ngài dành cho những người tin tưởng.
Cuộc Tranh Luận Với Bạo Chúa Namrud
Vua Namrud, kẻ ngạo mạn tự xưng mình là chúa tể, đã cho triệu tập Ibrahim. Hắn tuyên bố: "Ta là người ban sự sống và gây ra cái chết." Để chứng minh, hắn cho gọi hai tử tù, tha cho một người và giết người còn lại. Ibrahim, với trí tuệ được Allah soi sáng, đã không tranh cãi vào logic sai lầm đó. Thay vào đó, Người đưa ra một thách thức không thể chối cãi: “Quả thật, Allah là Đấng làm cho mặt trời mọc lên ở hướng đông, vậy bệ hạ hãy làm cho nó mọc lên ở hướng tây xem nào.” (Qur'an 2:258). Namrud đã hoàn toàn cứng họng, bối rối và bị đánh bại hoàn toàn trước lý lẽ đanh thép đó.
Phần III: Những Cuộc Thử Thách Của Lòng Phó Thác
Di Cư Vì Allah và Phép Lạ ở Ai Cập
Sau tất cả những nỗ lực, chỉ có vợ Người là bà Sarah và người cháu trai Lut tin theo. Ibrahim quyết định thực hiện cuộc di cư (Hijrah) đầu tiên trong lịch sử Islam, rời bỏ quê hương để đến vùng đất mới vì Allah. Trên đường đi, họ đã đến Ai Cập, nơi bị cai trị bởi một bạo chúa khác. Nghe tin về vẻ đẹp của bà Sarah, hắn đã cho bắt bà vào cung. Biết trước ý đồ xấu, Ibrahim đã dặn vợ nói mình là em gái (trong đức tin). Khi ở trong cung, mỗi lần tên vua cố gắng chạm vào bà, tay hắn lại bị tê cứng một cách kỳ lạ. Sau nhiều lần thất bại, hắn nhận ra bà được một thế lực siêu nhiên bảo vệ. Quá sợ hãi, hắn đã trả tự do cho bà và còn tặng thêm một người hầu gái tên là Hajar.
Thử Thách Tại Makkah và Dòng Nước Zamzam Bất Tận
Nhiều năm trôi qua, bà Sarah vẫn chưa có con. Với lòng vị tha, bà đã đề nghị Ibrahim kết hôn với Hajar, và từ đó Nabi Isma'il ra đời. Nhưng thử thách lại tiếp tục. Theo lệnh của Allah, Ibrahim đã đưa Hajar và đứa con còn ẵm ngửa đến một thung lũng hoang vu, khô cằn giữa sa mạc - nơi sau này là Makkah. Người để lại cho họ một ít chà là và một bầu nước rồi quay đi. Bà Hajar hoảng hốt chạy theo hỏi lý do, và khi biết đó là lệnh của Allah, bà đã nói với niềm tin sắt đá: "Nếu vậy, Ngài sẽ không bao giờ bỏ rơi chúng tôi."
Khi nước uống cạn kiệt, Isma'il khóc vì khát sữa. Trong cơn tuyệt vọng của một người mẹ, Hajar đã chạy điên cuồng qua lại bảy lần giữa hai ngọn đồi Safa và Marwa để tìm kiếm sự giúp đỡ. Hành động này, biểu tượng cho hy vọng và nỗ lực không ngừng, đã trở thành một nghi thức bất tử của Hajj. Khi kiệt sức trở về, bà kinh ngạc thấy một dòng nước ngọt mát đang phun lên từ mặt đất nơi gót chân của Isma'il đang đạp. Đó chính là giếng Zamzam, một phép lạ đã biến thung lũng chết thành một ốc đảo trù phú, khởi đầu cho thành phố Makkah linh thiêng.
Giấc Mơ Tiên Tri và Sự Hy Sinh Tột Đỉnh
Nhiều năm sau, khi Isma'il đã trở thành một chàng thiếu niên, Ibrahim đối mặt với thử thách đức tin lớn nhất: Allah ra lệnh cho Người trong giấc mơ phải hiến tế chính người con trai yêu quý của mình. Trái tim người cha tan nát, nhưng lòng quy phục Allah còn lớn hơn. Người nói với con: “Này con trai yêu của cha! Cha nằm mộng thấy rằng cha cần phải giết tế con. Thế con nghĩ sao?”. Câu trả lời của Isma'il đã đi vào lịch sử như một minh chứng cho sự giáo dục đức tin hoàn hảo:
“Thưa cha! Cha cứ làm theo lệnh truyền rồi cha sẽ thấy con là một đứa con kiên nhẫn, Insha-Allah.”(Surah As-Saffat, 37:102)
Thế rồi, khi hai cha con cùng nạp mình thần phục mệnh lệnh (của Allah), người cha để đứa con nằm nghiêng (chuẩn bị giết tế). (Ngay lúc đó,) TA (Allah) đã gọi Y: “Này hỡi Ibrahim!” “Ngươi thực sự đã chứng thực điều trong giấc mộng.” Quả thật! TA ban thưởng cho những người làm tốt như thế. Quả thật đây quả là một cuộc thử thách công khai cho (Ibrahim). TA đã chuộc mạng (con trai của Ibrahim) bằng một con vật tế vĩ đại. TA đã để lại (Ibrahim) nơi hậu thế (lời chúc phúc). Đó là) lời chúc phúc Bằng an cho Ibrahim. (Qur'an 37:103-108).
Sự kiện trọng đại này được người Muslim trên toàn thế giới tưởng niệm qua Đại lễ Eid al-Adha.
Phần IV: Xây Dựng Di Sản Vĩnh Cửu
Nâng Nền Móng Ngôi Đền Kaaba
Sau thử thách vĩ đại, Allah giao cho hai cha con một nhiệm vụ vĩ đại: xây dựng lại Ngôi Nhà của Ngài (Kaabah) trên nền móng cũ. Họ đã cùng nhau lao động, và khi xây dựng, họ đã dâng lên Allah những lời cầu nguyện (du'a) đầy ý nghĩa, không chỉ cho bản thân mà cho cả thế hệ tương lai. Lời cầu nguyện xin một vị Sứ Giả từ dòng dõi của họ đã được Allah chấp nhận hàng thiên niên kỷ sau với sự xuất hiện của Nabi Muhammad (ﷺ).
Phép Lạ Bốn Con Chim và Niềm Tin Vào Sự Phục Sinh
Để củng cố thêm niềm tin vững chắc (yaqeen) vào quyền năng của Allah, Ibrahim đã xin Ngài cho thấy cách Ngài làm người chết sống lại. Allah đã ra lệnh cho Người bắt bốn con chim, cắt chúng ra, trộn lẫn rồi đặt mỗi phần lên một ngọn đồi. Sau đó, Người gọi chúng, và chúng đã lập tức bay về với Người một cách nguyên vẹn. Phép lạ này là một bằng chứng hữu hình về sự phục sinh và quyền năng vô hạn của Đấng Tạo Hóa.
Abul Anbiya - Cha Của Các Vị Nabi
Allah không chỉ ban cho Ibrahim người con trai Isma'il, mà sau đó còn ban tin mừng về sự ra đời của Ishaq từ người vợ Sarah, dù cả hai đã rất già. Từ hai dòng dõi vĩ đại này, vô số các vị Nabi đã ra đời. Dòng dõi Isma'il đã sinh ra Nabi cuối cùng, Muhammad (ﷺ). Dòng dõi Ishaq đã sinh ra các Nabi của dân Israel như Ya'qub, Yusuf, Musa, Dawud, Sulaiman, và Isa (alayhimus salam). Chính vì thế, Người xứng đáng với danh hiệu "Abul Anbiya" - Cha của các vị Nabi.
Những Bài Học Vượt Thời Gian Từ Cuộc Đời Của Khalilullah
Nguồn Tham Khảo
Câu chuyện của Nabi Ibrahim (alayhis salam) được tường thuật chi tiết trong nhiều Surah của Kinh Qur'an, bao gồm Al-Baqarah, Al-An'am, Hud, Maryam, Al-Anbiya, Ash-Shu'ara, As-Saffat, và nhiều Surah khác. Các chi tiết bổ sung được làm rõ trong các bộ sưu tập Hadith, nổi bật nhất là Sahih al-Bukhari và Sahih Muslim, cũng như trong các tác phẩm Tafsir (chú giải Qur'an) của các học giả lớn như Ibn Kathir.
Chia Sẻ và Suy Ngẫm
Alhamdulillah, cuộc đời của Nabi Ibrahim (alayhis salam) là một đại dương tri thức và đức tin. Mỗi một sự kiện đều là một bài học vô giá. Bạn tâm đắc nhất với khía cạnh nào trong câu chuyện vĩ đại này? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn và lan tỏa bài viết này đến những người thân yêu. Jazakallahu Khairan!
