Nabi Isma'il (alayhis salam) là con trai đầu lòng của Nabi Ibrahim (alayhis salam) và là tổ phụ của Nabi cuối cùng, Muhammad (sallallahu ‘alayhi wa sallam). Cuộc đời của Người là một chuỗi những thử thách vĩ đại về đức tin, sự vâng lời và phó thác cho Allah, để lại những di sản trường tồn cho thế giới Muslim, đặc biệt là các nghi thức của Hajj và lễ hội Eid al-Adha.
Sự Ra Đời và Hành Trình Đến Makkah
Sau nhiều năm cầu nguyện, Nabi Ibrahim và người vợ Sarah vẫn chưa có con. Sarah đã đề nghị chồng mình kết hôn với người hầu gái của bà là Hajar, với hy vọng Allah sẽ ban cho họ một đứa con trai qua bà. Allah đã chấp nhận lời cầu nguyện, và Hajar đã hạ sinh Isma'il. Sau đó, Allah đã ra lệnh cho Nabi Ibrahim đưa Hajar và đứa con sơ sinh Isma'il đến một thung lũng khô cằn, không người ở, chính là Makkah ngày nay.
Nabi Ibrahim đã để lại cho hai mẹ con một túi chà là và một túi da chứa nước, rồi quay lưng rời đi. Hajar đã chạy theo và hỏi: "Hỡi Ibrahim, ông định đi đâu, bỏ lại chúng tôi ở thung lũng này không một bóng người?". Khi Ibrahim không trả lời, bà hỏi: "Có phải Allah đã ra lệnh cho ông làm vậy không?". Ibrahim đáp: "Đúng vậy." Với đức tin tuyệt đối, Hajar nói: "Vậy thì Ngài sẽ không bỏ rơi chúng tôi."[1]
Khi nước đã cạn, Hajar đã tuyệt vọng chạy qua lại bảy lần giữa hai ngọn đồi Safa và Marwa để tìm nước. Đây chính là nguồn gốc của nghi thức Sa'i trong Hajj. Khi bà quay lại chỗ con trai, bà thấy cậu bé đang cào chân xuống đất, và một dòng nước trong vắt đã phun lên từ chính nơi đó. Bà vội vàng chặn dòng nước lại và nói "Zam! Zam!" (Ngừng lại! Ngừng lại!), từ đó hình thành nên giếng Zamzam linh thiêng.
Chẳng bao lâu sau, bộ tộc Jurhum đi ngang qua, thấy chim chóc bay lượn trên thung lũng, họ biết rằng nơi đó có nước. Họ đã xin phép Hajar cho được định cư và Makkah bắt đầu trở thành một nơi có sự sống.
Cuộc Thử Thách Vĩ Đại: Lễ Hiến Tế
Khi Isma'il lớn lên thành một chàng trai, Nabi Ibrahim đã nhận được một giấc mơ lặp đi lặp lại nhiều lần, trong đó Allah ra lệnh cho Người phải hiến tế chính đứa con trai yêu quý của mình. Ibrahim biết rằng giấc mơ của các vị Nabi là một hình thức mặc khải. Người đã đến gặp Isma'il và nói:
“Này con trai yêu của cha! Cha nằm mộng thấy rằng cha cần phải giết tế con. Thế con nghĩ sao?” Đứa con đáp: “Thưa cha! Cha cứ làm theo lệnh truyền rồi cha sẽ thấy con là một đứa con kiên nhẫn, Insha-Allah.”
Cả hai cha con đều đã thể hiện sự vâng lời tuyệt đối trước mệnh lệnh của Allah. Khi Ibrahim đặt con trai mình xuống và chuẩn bị thực hiện mệnh lệnh, Shaytan đã cố gắng cám dỗ cả ba người: Ibrahim, Hajar, và Isma'il, nhưng đều thất bại. Khi lưỡi dao sắp chạm vào cổ của Isma'il, thì có một tiếng gọi: “Này hỡi Ibrahim!” “Ngươi thực sự đã chứng thực điều trong giấc mộng.” Allah, với lòng nhân từ vô biên, đã thay thế Isma'il bằng một con cừu đực lớn để làm vật hiến tế. Sự kiện này chính là nguồn gốc của lễ hội Eid al-Adha.
Xây Dựng Ngôi Đền Kaaba
Nhiều năm sau, Nabi Ibrahim quay trở lại Makkah và cùng con trai mình thực hiện một nhiệm vụ vĩ đại khác theo lệnh của Allah: xây dựng lại nền móng của Ngôi Đền Kaaba. Isma'il đã mang đá đến, còn Ibrahim thì xây. Khi bức tường đã cao, Ibrahim đã đứng trên một tảng đá (Maqam Ibrahim) để tiếp tục xây. Cả hai cha con đã cùng nhau cầu nguyện:
“Lạy Thượng Đế của bầy tôi, xin Ngài chấp nhận việc làm này của bầy tôi, bởi vì Ngài là Đấng Hằng Nghe, Đấng Hiểu Biết.”
Những Phẩm Chất Cao Quý
Isma'il (alayhis salam) lớn lên và kết hôn với một phụ nữ từ bộ tộc Jurhum. Người là một Nabi, một người cha, và là một nhà lãnh đạo của cộng đồng. Kinh Quran đã ca ngợi Người là người "chân thật với lời hứa của mình" và "luôn làm hài lòng Thượng Đế của mình." (Quran 19:54-55). Người cũng được biết đến là người đầu tiên thuần hóa và cưỡi ngựa.
Nabi Ibrahim đã đến thăm con dâu hai lần khi Isma'il đi vắng. Lần đầu, người vợ đã phàn nàn về cuộc sống khó khăn, và Ibrahim đã nhắn Isma'il hãy "thay khung cửa". Isma'il hiểu ý và đã ly dị cô. Lần thứ hai, người vợ mới đã tạ ơn Allah và bày tỏ sự hài lòng. Ibrahim đã nhắn Isma'il hãy "giữ chặt khung cửa". Đây là một bài học về tầm quan trọng của một người vợ biết ơn và hài lòng.
Những Bài Học Vĩnh Cửu Rút Ra Từ Câu Chuyện
Hành động của Hajar khi bị bỏ lại một mình ở sa mạc là đỉnh cao của sự phó thác. Bà đã không tuyệt vọng mà đặt trọn niềm tin rằng Allah sẽ không bỏ rơi mình. Và Allah đã đáp lại bằng phép lạ Zamzam.
Cả Nabi Ibrahim và Nabi Isma'il đều sẵn sàng thực hiện mệnh lệnh khó khăn nhất từ Allah mà không một chút do dự. Sự quy phục của họ là bài học vĩ đại nhất về ý nghĩa của từ "Islam".
Cuộc thử thách hiến tế dường như là không thể, nhưng Allah biết rõ giới hạn đức tin của hai cha con. Ngài chỉ muốn thử thách sự vâng lời của họ, và khi họ đã vượt qua, Ngài đã ban cho họ một lối thoát đầy nhân từ.
Từ lời cầu nguyện của Ibrahim khi rời bỏ gia đình, lời cầu nguyện khi xây dựng Kaaba, cho đến lời cầu nguyện của Hajar trong lúc tuyệt vọng, câu chuyện cho thấy sức mạnh của Du-a trong mọi hoàn cảnh.
Những hành động xuất phát từ đức tin và sự vâng lời của gia đình Nabi Ibrahim đã trở thành những nghi lễ trường tồn mà hàng triệu người Muslim thực hiện mỗi năm (Hajj, Eid al-Adha), một minh chứng cho thấy Allah sẽ không bao giờ để sự thành tâm bị lãng quên.
Ngoài sự phó thác, hành động của bà Hajar còn dạy chúng ta về tầm quan trọng của nỗ lực cá nhân. Bà không chỉ ngồi một chỗ chờ đợi phép màu, mà đã chủ động đứng lên, chạy bảy lần giữa hai ngọn đồi Safa và Marwa để tìm kiếm nguồn nước. Hành động này (nghi lễ Sa'i) cho thấy niềm tin vào Allah phải đi cùng với sự cố gắng hết sức mình. Allah đã ban nước Zamzam sau khi bà đã thể hiện sự nỗ lực tột cùng.
Khi Nabi Ibrahim nằm mộng nhận được lệnh hiến tế con trai, người đã không hành động một cách độc đoán mà trao đổi với đứa con của Người. Sự trao đổi này cho thấy tầm quan trọng của giao tiếp, tôn trọng và sự đồng thuận trong gia đình, ngay cả khi thực hiện một mệnh lệnh thiêng liêng.
Nguồn Hadith Tham Khảo
[1] Câu chuyện chi tiết về việc Hajar và Isma'il được đưa đến Makkah và phép lạ giếng Zamzam được tường thuật trong một Hadith dài và xác thực. Xem trong Sahih al-Bukhari, Hadith 3364.
Chia Sẻ và Suy Ngẫm
Alhamdulillah, câu chuyện về Nabi Isma'il (alayhis salam) là một bài học tuyệt vời về đức tin và sự hy sinh. Bạn tâm đắc nhất với khía cạnh nào trong cuộc đời của Người? Hãy chia sẻ bài viết này đến cho gia đình và bạn bè cùng suy ngẫm nhé. Jazakallahu Khairan!
