Tâm và hành vi

Niyyah có ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi tín đồ Muslim.

 Ý định là một trạng thái tinh thần thể hiện cam kết thực hiện một hành động hoặc hành vi trong tương lai. Ý định là sự suy nghĩ trước cho một kế hoạch hay một hành động nào đó. Ý định do trái tim hình thành, nó nằm bên trong và được gọi là ‘Amal Al-Qalb tức hành vi của trái tim. Và hành vi của trái tim chính là định tâm được gọi là Niyyah.

Trong Islam, Niyyah là một khái niệm về ý định trong trái tim của một người khi thực hiện bất kỳ hành động nào vì tuân theo mệnh lệnh của Allah để tìm kiếm sự hài lòng của Ngài.

Niyyah có ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi tín đồ Muslim. Bởi vì không có hành động nào của một tín đồ Muslim được chấp nhận trước Allah mà không có ý định thuần túy của trái tim (Niyyah).

Có rất nhiều bằng chứng trong Qur’an và Sunnah chứng minh rằng tất cả những việc làm và hành động của chúng ta đều phụ thuộc vào Niyyah (sự định tâm) của chúng ta. 

Qur'an nói: {Chúng chỉ được lệnh phải thờ phượng một mình Allah, phải toàn tâm và tuyệt đối hết lòng thần phục Ngài, phải dâng lễ nguyện Salah và đóng Zakah. Và đó là một tôn giáo chính thống.} (Chương 98 - Al-Baiyinah, câu 5)

Thiên Sứ của Allah nói:

“Quả thật mọi việc làm đều bằng sự định tâm, và quả thật một người chỉ đạt được điều mà y đã định tâm. Bởi thế, ai mà cuộc dời cư (Hijrah) của y để đến với Allah và Thiên sứ của Ngài thì cuộc dời cư đó của y là thực sự đến với Allah và thiên sứ của Ngài; còn ai mà cuộc dời cư của y chỉ vì lợi ích trần gian hoặc chỉ vì để cưới một người phụ nữ thì cuộc dời cư đó của y đích thực chỉ đến với những gì mà y dời cư đến mà thôi.” (Albukhari, Muslim)

Qua Hadith này, Thiên Sứ của Allah cho chúng ta biết rằng mọi việc làm của chúng ta đều phụ thuộc vào Niyyah tức sự định tâm của chúng ta. Kết quả của các hành động, các việc làm được đánh giá theo sự định tâm và một người chỉ nhận được phần thưởng ở nơi Allah tùy theo sự định tâm của y. Bất cứ hành động thờ phượng nào hay bất cứ việc làm thiện tốt nào chúng ta thực hiện, nếu chúng ta định tâm vì Allah, chúng ta sẽ được Ngài ban thưởng; còn nếu chúng ta định tâm vì điều gì đó khác ngoài sắc diện của Allah thì có thể chúng ta sẽ chỉ đạt được điều mà chúng ta định tâm nhưng chúng ta sẽ không có được những gì ở nơi Allah.

Một hadith khác, Thiên Sứ của Allah nói:

“Quả thật, Allah không chấp nhận bất kỳ hành động nào ngoại trừ những gì được thực hiện một cách thành tâm vì Ngài và chỉ để tìm kiếm các phước lành của Ngài.”(Annasa’i)

Việc Islam rất chú trọng đến Niyyah được thể hiện rõ ràng hơn khi Thiên Sứ của Allah nói:

“Quả thật, Allah không nhìn vào dáng vóc và ngoại hình của các ngươi mà Ngài nhìn vào trái tim của các ngươi.”(Muslim)

Vóc dáng và ngoại hình nói lên vẻ bề ngoài của một người, nó được tô điểm bởi sự giàu có, danh vọng và con cái. Cho nên, cho dù ai đó giàu có đến đâu, danh vọng cao trọng đến mấy và con cái nhiều như thế nào thì y không hề có bất cứ giá trị gì ở nơi Allah qua những thứ đó mà giá trị của y ở nơi Ngài là qua đức tin Iman và việc làm ngoan đạo của y. 

Allah phán:

{(Các ngươi hãy biết rằng) của cải, con cái của các ngươi không phải là những thứ đưa các ngươi đến gần TA (Allah) hơn, mà chỉ những ai có đức tin và hành thiện thì mới là những người sẽ được ban thưởng gấp đôi cho những điều (tốt) mà họ đã từng làm, và họ sẽ an toàn ở trong những ngôi nhà cao tầng.}(Chương 34 – Saba’, câu 37).

Và đức tin Iman chính là hành động của trái tim tức Niyyah và nó luôn được yêu cầu trước hành động của thể xác.

Các câu Kinh cũng như các Hadith nêu trên cho thấy rằng ý định của trái tim tức tâm hay Niyyah là phần quan trọng nhất của bất kỳ hành động tốt nào. 

Điều này xảy ra với tất cả các việc làm và hành động của chúng ta bao gồm cảhành động thờ phượng và đời sống xã hội. 

Vì vậy, tất cả những ai có đức tin nơi Allah, Thượng Đế của vũ trụ và vạn vật, phải cẩn thận về Niyyah của mình trong bất kỳ hành động nào. 

Chúng ta cần phải điểu chỉnh Niyyah của mình để nó thuần túy hướng về một mình Allah trong hành động thờ phượng và việc làm thiện tốt. 

Chúng ta nên làm điều này ngay cả đối với những hành động đời thường, vì với Niyyah tốt, nó sẽ biến những hành động đó trở thành những hành động thờ phượng. 

Ví dụ, một người đi ngủ sớm với Niyyah để thức dậy sớm cho lễ nguyện Salah Fajr sáng mai, hành động đi ngủ sớm của anh ta không phải là một hành động thờ phượng nhưng với Niyyah đó của anh ta, việc đi ngủ sớm của anh ta trở thành hành động thờ phượng và được Allah ban cho ân phước. 

Một ví dụ khác, ăn uống không phải là hành vi vâng phục Allah, tuy nhiên, nếu một người định tâm với Niyyah rằng anh ta ăn uống để duy trì sức khỏe cho việc vâng phục Ngài thì lúc bấy giờ việc ăn uống của anh ta trở thành một hành động vâng phục Allah.

Một người không định tâm gì khác ngoài việc thỏa mãn sinh lý, thỏa mãn ham muốn, nhu cầu, hoặc hưởng thụ những gì cho phép, thì việc anh ta làm không có gì là sai, miễn là anh ta biết rằng vấn đề này là thứ được cho phép bởi giáo lý của Islam. Nhưng anh ta sẽ không có phần thưởng cho việc chỉ làm điều đó, cũng như không có tội lỗi nào đối với anh ta chỉ bằng cách làm điều đó.

Những người có đức tinlà những người vâng phục Allah Tối Cao, chấp hành luật pháp, mệnh lệnh và điều cấm của Ngài bằng cả trái tim của họ. Họ là những người toàn tâm thờ phượng Allah vì Ngài là Thượng Đế của họ và là Đấng Tạo Hóa của họ xứng đáng được tôn thờ. Họ tin vào sự vĩ đại, sự bất diệt và tính duy nhất của Ngài. Vì vậy, trái tim và linh hồn của họlà dành cho Ngài, họ lấy tình yêu dành cho Ngài làm mục đích sống và cho cuộc trở về của họ, và họ hy vọng Ngài sẽ chấp nhận sự thờ phượng cũng như hành động thiện tốt của họ vì sắc diện của Ngài.

 Allah phán:

{Ngươi (hỡi Thiên Sứ Muhammad) hãy nói (với những kẻ đa thần): “Quả thật, Ta được Thượng Đế của Ta hướng dẫn đến với con đường ngay chính, một tôn giáo đúng đắn, tín ngưỡng thuần túy của Ibrahim; và (Ibrahim) không phải là kẻ thờ đa thần.” Ngươi hãy nói: “Quả thật, lễ nguyện Salah của Ta, việc giết tế của Ta, cuộc sống và cái chết của Ta đều dành trọn cho một mình Allah, Thượng Đế của vũ trụ và vạn vật. Đấng không có đối tác ngang vai. Đó là điều mà Ta được lệnh và Ta là một tín đồ Muslim đầu tiên.”}(Chương 6 – Al-An’am, câu 161 - 163)

Bất cứ ai cảm nhận được những ý nghĩa này sẽ cố gắng gợi lên ý định đến gần hơn với Allah Toàn Năng trong mọi khía cạnh của cuộc sống. 

Khi anh ta ngủ, anh ta sẽ định tâm với Niyyah rằng giấc ngủ của anh ta là vì Allah, anh ta ngủ là để cơ thể được nghỉ ngơi nhằm có đủ sức khỏe cho việc thờ phượng Ngài khi anh ta thức dậy. 

Khi anh ta ăn uống, anh ta sẽ ăn uống với Niyyah duy trì sự sống để thực hiện các nghĩa vụ đối với Ngài. 

Khi anh ta kết hôn, anh ta định tâm vì muốn tiết chế bản thân và hoạt động những điều Halal tránh những điều Haram. 

Khi anh ta cầu xin con cái, anh ta định tâm tìm kiếm con cái ngoan đạo và công chính sẽ sống và hành đạo theo con đường của Ngài. 

Khi anh ta nói, anh ta cố gắng chỉ nói điều tốt đẹp, còn khi anh ta im lặng, anh ta muốn kiềm chế điều xấu, anh ta hy vọng phần thưởng của Ngài. 

Và khi anh ta học, đọc và nghiên cứu, điều đó cũng sẽ được anh ta định tâm vì Allah. 

Cứ như thế, và đó là cách anh ta điều chỉnh Niyyah trong mọi hành động của mình.

Học giả Ibn Taimiyah nói: “Một người không nên làm bất cứ điều gì được phép ngoại trừ việc anh ta dùng nó để vâng phục (Allah) và định tâm để vâng lời Ngài.” (Majmu’a Al-Fatawa: 10/ 460-461)

Thiên Sứ của Allah đã nói với Sa’ad bin Abi Waqqas:

“Bất cứ thứ gì ngươi chi tiêu vì sắc diện của Allah đều sẽ được ban thưởng, ngay cả những gì ngươi để vào miệng của vợ mình.”(Al-Bukhari,Muslim)

Imam Al-Nawawi bình luận về Hadith, nói: “Hadith cho biết những điều Mubah (làm hay không làm đều không mang tội) nếu được thực hiện với định tâm vì sắc diện của Allah Toàn Năng thì sẽ trở thành hành động vâng lời Ngài và sẽ được ban thưởng. 

Thiên Sứ của Allah đã lưu ý điều này với lời: ‘Ngay cả một miếng thức ăn ngươi để vào miệng của vợ mình’ 

Điều này bao gồm thực tế là nếu một người làm một điều Mubah nào đó với định tâm vì sắc diện của Allah Toàn Năng, anh ta sẽ được ban thưởng cho điều đó, chẳng hạn như anh ta ăn với định tâm tăng cường sức khỏe để vâng phục Allah; anh ta ngủ nghỉ với định tâm để có năng lượng thờ phượng Allah một cách tích cực hơn; và anh ta tận hưởng người vợ của anh ta hoặc người hầu gái của mình với định tâm ngăn bản thân khỏi hành vi tình dục Haram, anh ta làm điều đó với định tâm đáp ứng các quyền lợi của cô ấy và để có một đứa con ngoan đạo. 

Và đây là ý nghĩa lời nói của Thiên Sứ: ‘Việc ai đó trong các ngươi giao hợp (với vợ của mình) cũng là Saqadah.’Và Allah biết rõ hơn hết!”(Sharh Muslim: 11/77)

Học giả Assuyuti nói: “Bằng chứng tốt nhất mà họ dùng để khẳng định rằng một người bề tôi được ban thưởng với định tâm tốt trong những vấn đề Mubah và đời thường là câu nói của Thiên Sứ: ‘Và quả thật một người chỉ đạt được điều mà y đã định tâm.’ Đây là phần thưởng cho người làm điều đó nếu anh ta định tâm để đến gần Alalh hơn, còn nếu anh ta không định tâm như vậy thì không có phần thưởng nào cho anh ta.” (Sharh Al-Suyuti Ala Al-Nasa’i: 1/19)

Học giả Ibnu Al-Qayyim nói: “Những người gần gũi nhất với Allah là những người thay đổi tính chất hành vi được phép của họ thành hành động vâng phục Allah.” Có nghĩa là họ thay đổi bằng cách định tâm.

Trong một Hadith Sahih, Thiên sứ của Allah nói:

“Quả thật, Allah ghi những ân phước và những điều tội lỗi. Sau đó Ngài giải thích điều đó: Ai định tâm làm một điều thiện nhưng không thực hiện nó thì Allah ghi cho y một ân phước trọn vẹn, nhưng nếu y định tâm và thực hiện nó thì Allah sẽ ghi cho y mười ân phước ở nơi Ngài và được nhân thêm đến bảy trăm lần và thêm nhiều hơn nữa; còn ai định tâm làm điều xấu nhưng không thực hiện nó thì Allah ghi cho y một ân phước trọn vẹn, nhưng nếu y định tâm và thực hiện nó thì Allah chỉ ghi cho y một tội mà thôi.” (Albukhari, Muslim)

Hadith cho chúng ta thấy lòng thương xót và nhân từ của Allah đối với chúng ta bao la như thế nào. Chỉ cần ai đó trong chúng ta định tâm làm điều tốt thì người đó sẽ được ghi cho ân phước ngay cả khi y chưa làm hoặc không làm điều tốt đó. 

Vì vậy, ngay cả khi chúng ta không có khả năng làm điều tốt thì chúng ta vẫn có thể tìm kiếm được ân phước nơi Allah, nếu chúng ta muốn, bằng cách là chúng ta dùng trái tim của chúng ta, đó là Niyyahvề những điều tốt đẹp.

Qua Hadith, chắc có lẽ sẽ có người sẽ hỏi tại sao người định tâm làm điều xấu nhưng không làm lại được ghi cho ân phước? Câu trả lời: Bởi vì khi một người định tâm làm điều xấu thì đó là tội, nhưng khi y quyết định không làm điều xấu đó thì có nghĩa là y đã định tâm làm điều tốt: từ bỏ việc làm xấu. Hơn nữa điều tốt sẽ bối xóa điều xấu như Allah đã phán:

{Thật vậy, những việc làm thiện tốt giúp loại bỏ những điều xấu.}(Chương 11 – Hud, câu 114)

Quí đồng đạo Muslim thân hữu! Chúng ta cần lưu ý rằng, trong số chúng ta, có hai nhóm người: 

Một nhóm người ham muốn thế giới Dunya và một nhóm người ham muốn Đời Sau. Allah phán:

{Trong các ngươi, có người ham muốn đời sống trần tục này và có người chỉ ham muốn Đời Sau.}(Chương 3 – Ali ‘Imran, câu 152)

Những ai mong muốn thế giới Dunya này có thể họ chỉ được những gì của cuộc sống này nhưng họ sẽ không có gì ở cuộc sống Đời Sau. Họ sẽ bị ném vào Hỏa Ngục.

{Ai ham muốn đời sống trần tục này cũng như sự hào nhoáng của nó, TA sẽ ban cho họ đầy đủ phần công lao của họ trong đó, và họ sẽ không bị cắt giảm bất cứ điều gì ở nơi đó. Đó là những kẻ sẽ không có gì ở Đời Sau ngoại trừ Hỏa Ngục, và những gì chúng đã làm nơi (trần gian) đều sẽ tiêu tan và những việc thiện tốt mà chúng đã từng làm đều sẽ không có giá trị.}(Chương 11 – Hud, câu 15, 16)

Vì vậy, một người có đức tin nơi Allah và Đời Sau, không nên quá quan tâm đến cuộc sống của thế giới này, cái anh ta cần quan tâm nhất là cuộc sống sau khi chết (Akhirah). 

Bất cứ ai thực sự muốn làm cho cuộc sống của mình sau này thành công, người đó phải cẩn thận về mọi hành động của mình bằng cách phải điều chỉnh Niyyah tức tâm của mình luôn hướng về một mình Allah để mọi hành động tốt đẹp của mình được chấp nhận nơi Ngài.

Cầu xin Allah soi sáng và hướng dẫn, cầu xin Ngài nhắc nhở chúng ta trong việc điều chỉnh tâm niệm của chúng ta trước mọi hành động của chúng ta để chúng ta có thể tìm kiếm nhiều ân phước của Ngài. Cầu xin Ngài củng cố trái tim của bầy tôi trên con đường đến với lòng thương xót của Ngài bởi Ngài là Đấng lật trở con tim và quyết định mọi thứ.