Trong đức tin Iman, bậc cấp cao nhất đó là Ihsaan, và Ihssan có nghĩa là người bề tôi tin một cách kiên định rằng Allah (swt) luôn giám sát và trông thấy mọi việc làm của y dù lớn hay nhỏ, dù thầm kín hay công khai.
Như trong một Hadith Sahih do
Umar thuật lại rằng đại Thiên Thần Jibril đến trong hình
hài con người phàm tục và hỏi Thiên sứ của Allah (saw) về
Ihsaan, Người nói:
“Ngươi
hãy thờ phượng Allah như thể ngươi nhìn thấy Ngài, nhưng nếu ngươi không nhìn
thấy Ngài thì hãy biết rằng quả thật Ngài nhìn thấy ngươi” (Albukhari,
Muslim).
Allah Tối Cao phán:
{Ngài
(Allah) thấy Ngươi (Muhammad) khi Ngươi đứng và cả động tác của Ngươi trong số
những người cúi đầu quỳ lạy.} (Chương 26 – Ash-Shu’ara’,
câu 218, 219).
{khi Ngươi đứng}:
khi Ngươi đứng dâng lễ nguyện Salah; {và
cả động tác của Ngươi}: cả
những động tác đứng, ngồi, cúi mình, và quỳ lạy của Ngươi trong các nghi thức
của lễ nguyện Salah; {trong số những người cúi
đầu quỳ lạy}: cùng với những người đang dâng lễ nguyện
Salah. Nói tóm lại ý Allah muốn nói rằng Ngài nhìn thấy Thiên sứ của Allah khi
Người dâng lễ nguyện Salah một mình hay dâng lễ nguyện Salah cùng với tập thể.
{Và Ngài ở cùng với các ngươi bất cứ nơi nào
các ngươi có mặt.} (Chương 57 – Al-Hadeed, câu 4).
{Và Ngài ở cùng với các ngươi} dĩ
nhiên chỉ có Allah (swt) mới biết rõ cách Ngài
ở cùng với tạo vật của Ngài như thế nào. Tuy nhiên, một số học giả giảng giải
rằng Allah (swt) hiện diện với con người qua sự hiểu
biết của Ngài chứ không phải bằng hình thể của Ngài. Và lời giảng giải này
tương đồng với lời phán của Allah (swt) trong câu Kinh 59
chương Al-An’am:
{Mọi chiếc chìa khóa của cõi vô hình đều ở
nơi Ngài (Allah), chỉ riêng một mình Ngài biết rõ chúng. Ngài là Đấng biết rõ
mọi vạn vật trên đất liền cũng như trong biển cả, không một chiếc lá nào rơi
rụng cũng như không một hạt giống nào chôn sâu dưới u tối của lòng đất mà Ngài
không biết, cái xanh tươi hay sự khô héo, tất cả đều được ghi sẵn trong một
quyển sổ định mệnh rõ ràng.} (Chương 6 – Al-An’am,
câu 59).
Một câu Kinh khác cũng cho thấy rằng Allah (swt) hiện diện cùng với tạo vật của Ngài bằng kiến thức và sự hiểu biết của Ngài, Allah (swt) phán:
{Há
Ngươi (Muhammad) không nhìn thấy rằng Allah biết hết mọi vạn vật trong các tầng
trời và mọi vạn vật dưới đất hay sao! Không một cuộc đối thoại thầm kín nào
giữa ba người mà không có Allah là người thứ tư, và nếu cuộc mật nghị đó gồm
năm người thì Ngài sẽ là người thứ sáu, và cho dù số lượng là bao nhiêu người
đi chăng nữa, ít hay nhiều, thì Ngài sẽ là người cùng với họ ở bất kỳ nơi nào
họ có mặt. Rồi sau đó, vào Ngày Phục sinh, Ngài sẽ cho họ biết hết toàn bộ
những điều mà họ đã làm. Bởi quả thật, Allah là Đấng biết hết tất cả mọi điều.} (Chương
58 – Al-Muja-dalah, câu 7).
Allah (swt) phán:
{Quả thật, Allah là Đấng mà bất cứ vật gì ở
dưới đất hay ở trên trời đều không thể giấu giếm được Ngài.} (Chương
3 – Ali’Imran, câu 5).
{Quả thật, Thượng Đế của Ngươi (Muhammad)
luôn hằng theo dõi và quan sát.} (Chương
89 – Al-Fajr, câu 14).
Có nghĩa là Allah (swt) luôn
quan sát và theo dõi mọi hành động của các bề tôi của Ngài, không một hành vi
nào của người bề tôi dù thầm kín hay công khai có thể nằm ngoài tầm kiểm soát
của Ngài.
Học giả Ibnu Katheer nói về câu Kinh này trong Tafseer của ông rằng Ibnu Abbas nói: hằng theo dõi và quan sát có nghĩa là Allah (swt) nghe và thấy.
{(Allah) biết rõ điều gian xảo nơi cặp mắt
của họ và điều được giấu kín trong lòng.} (Chương
40 – Al-Gha-fir, câu 19).
Giải thích câu Kinh này, Ibnu Katheer nói:
Allah (swt) thông điệp cho biết rằng kiến thức của
Ngài bao quát hết tất cả mọi thứ (sự việc, hiện tượng và mọi vật trong vũ trụ
này) mục đích cảnh báo và nhắc nhở con người hầu để họ e thẹn với Ngài khi làm
điều tội lỗi và điều Ngài nghiêm cấm, và để họ biết kính sợ Ngài trong mọi hoàn
cảnh bởi vì Ngài đáng giám sát họ.
Ngoài những câu Kinh tác giả nêu ra thì còn
có nhiều câu Kinh khác nữa nói về chủ để này, chẳng hạn như lời phán của
Allah (swt):
{Và
không một hoạt động nào Ngươi (Muhammad) làm, không một đoạn Kinh Qur’an nào
Ngươi xướng đọc cũng như không một hành động nào các ngươi (nhân loại) làm mà
lại không nằm dưới sự chứng kiến của TA (Allah) khi mà các ngươi miệt mài trong
đó; bởi vì không có điều gì có thể giấu giếm được Thượng Đế của Ngươi, dù đó là
sức nặng của một hạt nguyên tử nằm dưới đất hay ở trên trời đi chăng nữa; và
không có cái gì nhỏ hoặc lớn hơn cái đó mà lại không được ghi chép trong một
quyển sổ rõ ràng.} (Chương 10 – Yunus,
câu 61).
Hadith 60: Ông
Umar bin Khattab thuật lại: Một ngày nọ, trong lúc chúng tôi đang
ngồi cùng với Thiên sứ của Allah thì từ đằng xa xuất hiện một người đàn ông
đang tiến về phía chúng tôi. Người đàn ông trong bộ quần áo trắng tinh và có
mái tóc đen mun, trên người ông không thấy có dấu vết của một người lữ hành, và
không ai trong chúng tôi quen biết ông. Ông đến tiến về phía Thiên sứ của
Allah (saw) và ngồi trước mặt Người, hai đầu gối
ông áp sát hai đầu gối của Người, và hai tay đặt trên hai đùi của mình rồi nói:
Này Muhammad, hãy cho ta biết về Islam! Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Islam
là ngươi chứng nhận rằng không có Thượng Đế nào khác ngoài Allah và Muhammad là
Thiên sứ của Allah, dâng lễ nguyện Salah, xuất Zakah, nhịn chay Ramadan và đi
hành hương Hajj tại ngôi đền Ka’bah nếu có khả năng đến đó”.
Nghe xong, người đàn ông đó nói: Ngươi nói
đúng.
Chúng tôi cảm thấy làm lạ sao ông ta hỏi
Thiên sứ của Allah (saw) rồi lại xác nhận
Người nói đúng.
Rồi ông ta lại tiếp tục nói: Vậy hãy cho ta
biết về Iman?
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Iman
là ngươi phải tin nơi Allah, tin nơi các Thiên thần của Ngài, nơi các Kinh sách
của Ngài, nơi các vị Thiên sứ của Ngài, nơi Ngày Sau và tin nơi sự tiền định
tốt xấu”.
Người đàn ông đó lại nói: Ngươi nói đúng.
Ông lại tiếp tục hỏi: Hãy cho ta biết về
Ihsaan!
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Ngươi
hãy thờ phượng Allah như thể ngươi nhìn thấy Ngài, nhưng nếu ngươi không nhìn
thấy Ngài thì hãy biết rằng quả thật Ngài nhìn thấy ngươi”.
Người đàn ông tiếp tục: Hãy cho ta biết về
giờ tận thế!
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Người
được hỏi không có kiến thức bằng người hỏi”.
Người đàn ông tiếp tục: Vậy hãy cho ta biết
về các dấu hiệu báo trước của nó!
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Người
nữ nô lệ sinh con cho chủ nhân của cô ta, ngươi sẽ thấy những người mình trần
chân trần chăn cừu tranh nhau xây các nhà cao tầng”.
Sau đó, người đàn ông đó rời đi, và tôi đã ở
lại với Thiên sứ của Allah (saw) thời gian khá lâu.
Rồi Thiên sứ của Allah e nói:
“Này Umar, anh có biết người hỏi đó là
ai không?”.
Tôi nói: Allah và Thiên sứ của Ngài biết rõ
hơn hết.
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Quả
thật, đó chính là đại Thiên Thần Jibril, ngài đến để dạy các ngươi về tôn giáo
của các ngươi”.
(Hadith
do Albukhari và Muslim ghi lại).
* Bài học từ Hadith:
- Hadith cho biết ba nền tảng giáo lý căn bản
của Islam, đó là Islam, Iman và Ihsaan. Và đó cũng là ba cấp độ của đức tin
Iman của một người bề tôi như Allah đã phán trong Qur’an:
{Rồi
TA (Allah) đã lựa chọn ra những người trong số bầy tôi của TA thừa hưởng Kinh
sách. Nhưng trong số họ, có người bất công với chính mình, có người ở mức chính
giữa và có người với sự cho phép của Allah luôn tiên phong làm việc thiện tốt
và ngoan đạo. Đó là hồng phúc lớn nhất.} (Chương
35 – Fatir, câu 32).
· Người
bất công với chính mình: là người chỉ làm các trụ cột bắt buộc, lơ là một số
điều Wajib và có phạm điều Haram. Đây là cấp bậc Islam.
· Người
ở mức chính giữa: là người làm đầy đủ các trụ cột, các điều Wajib, tránh những
điều Haram nhưng không làm hoặc ít làm điều Sunnah. Đây là cấp bậc Iman.
· Người
tiên phong làm việc thiện tốt và ngoan đạo: là người làm thực hiện đầy đủ các
trụ cột, các điều Wajib, tránh những điều Haram và làm nhiều điều Sunnah. Đây
là cấp bậc cao nhất, đó là Ihsaan.
- Iman là niềm tin thể hiện hành vi của con
tim còn Islam là các hành vi của thể xác bên ngoài. Iman và Islam tuy khác nhau
về khái niệm nhưng luôn gắn kết nhau không thể tách rời tức không chấp nhận
Iman nếu không có Islam và ngược lại không chấp nhận Islam nếu không có Iman.
- Cuộc đối thoại giữa đại Thiên Thần Jibril
và Thiên sứ của Allah như một sự chỉ dạy về phương pháp hỏi và trả lời trong
Ta’leem (học hỏi giáo lý).
- Cách Đại Thiên Thần ngồi xuống để hỏi Thiên
sứ của Allah như một sự hướng dẫn cách thức của phong thái lễ nghĩa và kính cẩn
trong buổi học giáo lý.
- Hadith khẳng định rằng giờ khắc tận thế
chẳng ai trong tạo vật của Allah (swt) biết được cả như Ngài
đã phán:
{Hãy
bảo chúng (Muhammad): Chỉ Allah mới biết (về giờ khắc tận thế), còn Ta
(Muhammad) chỉ là một người báo trước công khai.} (Chương
67 – Al-Mulk, câu 26).
Tuy nhiên, Allah (swt) cũng
cho biết những dấu hiệu báo trước rằng giờ Tận thế sắp đến như những gì được
nói trong Hadith này và một số khác được nói trong các Hadith khác như sự giáng
thế của Nabi Ysa, sự xuất hiện của Dajjal, hiện tượng mặt trời mọc ở hướng Tây.
- Người bề tôi phải luôn biết rằng
Allah (swt) luôn quan sát và theo dõi mọi hành động
và việc làm của y.
- Khi một người bề tôi biết được rằng
Allah (swt) luôn giám sát thì y sẽ cố gắng làm điều
thiện tốt và ngoan đạo để được Ngài hài lòng và tránh xa những điều Ngài nghiêm
cấm.
Hadith 61: Ông
Abu Zdar Jundab bin Juna-dah và ông Abu Abdurrahman Mu’azd bin
Jabal thuật lại lời Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Hãy
kính sợ Allah ở bất cứ nơi nào ngươi có mặt, hãy theo sau việc xấu bằng việc
tốt để việc tốt bôi xóa việc xấu, và hãy cư xử giao tế với mọi người bằng phẩm
chất đạo đức tốt.” (Tirmizdhi ghi lại và ông nói: Hadith
tốt).
* Bài học từ Hadith:
- Đây là lời di huấn ngắn gọn nhưng hàm chứa
nhiều điều răn dạy quí giá về bổn phận, nghĩa vụ đối với Allah (swt);
về bổn phận, nghĩa vụ đối với bản thân; và về bổn phận, nghĩa vụ đối với các bầy
tôi của Ngài.
ü Về bổn phận, nghĩa vụ đối với
Allah (swt): người bề tôi phải kính sợ
Allah (swt) ở bất cứ nơi nào, dù ở chốn đông người hay ở
một mình, dù mọi người nhìn thấy hay không nhìn thấy bởi vì Allah (swt) luôn
quan sát và theo dõi y mọi nơi và mọi lúc. Đây không chỉ là lời di huấn của
Thiên sứ (saw) mà còn là sắc lệnh của Allah (swt),
Ngài phán:
{Và
quả thật TA (Allah) đã sắc lệnh cho những ai đã được ban cho Kinh sách trước
các ngươi và cả các ngươi nữa (hỡi những người Muslim!) rằng hãy kính sợ Allah.} (Chương
4 – Annisa’, câu 131).
Kính
sợ Allah (swt) có nghĩa là tuân lệnh Ngài, chấp hành
mọi mệnh lệnh của Ngài và tránh xa những điều Ngài nghiêm cấm.
Ø Về
bổn phận và nghĩa vụ đối với bản thân: lấy việc làm thiện tốt, ngoan đạo để bôi
xóa việc làm xấu và tội lỗi.
{Quả
thật những điều tốt sẽ bôi xóa những điều xấu.} (Chương
11 – Hud, câu 114).
Những
điều xấu ở đây muốn nói đến là những tội nhỏ, còn những đại trọng tội thì cần
phải Tawbah (sám hối); riêng những tội có liên quan đến quyền lợi của con người
thì ngoài việc Tawbah thì cần phải trả lại công bằng cho người đã bị đối xử bất
công hoặc được người đó xí xóa và tha thứ.
Ø Về
bổn phận và nghĩa vụ đối với các bề tôi của Allah (swt):
cư xử tử tế với mọi người, giao tế quan hệ với mọi người bằng phẩm chất đạo đức
tốt đẹp của Islam.
{Và
hãy kiên nhẫn chịu đựng. Bởi quả thật, Allah sẽ không làm mất phần thưởng của
những người làm tốt.} (Chương 11 – Hud, câu 115).
Nói
về phẩm chất đạo đức tốt thì học giả Ibnu Al-Mubarak nói: gương mặt niềm nở,
không gây hại và phiền hà, tử tế và nghĩa hiệp.
- Quả thật, Allah đã mô tả những người ngoan
đạo giống như ý nghĩa trong lời di huấn này của Thiên sứ (saw):
{Và
các ngươi hãy nhanh chân đến với sự Tha thứ nơi Thượng Đế của các ngươi và hãy
nhanh chân đến Thiên Đàng nơi mà khoảng rộng của nó bao la bằng trời đất, được
chuẩn bị cho những người ngoan đạo. Những người đã chi tài sản cho chính nghĩa
của Allah lúc giàu cũng như lúc nghèo, những người biết kiềm chế cơn giận,
những người luôn
lượng thứ và bao dung với mọi người. Và Allah là luôn yêu thương những người
làm tốt. Và
những ai khi đã làm điều tội lỗi hoặc bất công với chính bản thân mình thì liền
tưởng nhớ đến Allah mà cầu xin Ngài tha thứ tội lỗi cho họ, và không ai có thể
tha tội ngoài Allah, sau đó họ không tái phạm điều sai quấy mà họ đã làm. Phần
thưởng dành cho những người như thế là sự tha thứ tội lỗi từ Thượng Đế của họ
cùng với những ngôi vườn Thiên Đàng bên dưới có các dòng sông chảy, họ sẽ ở
trong đó đời đời. Đó là một ân huệ vô cùng to lớn dành cho những người hành đạo
và làm điều thiện tốt.} (Chương
3 – Ali-Imran, câu 133 - 136).
Hadith số 62: Ông
Ibnu Abbas thuật lại: một ngày nọ, tôi ở phía sau Nabi (saw) thì
Người bảo:
“Này
cậu bé, quả thật Ta sẽ dạy ngươi vài điều (tức Ta sẽ cho ngươi vài lời khuyên):
hãy bảo vệ Allah Ngài sẽ bảo vệ ngươi; hãy bảo vệ Allah ngươi sẽ thấy Ngài luôn
hướng về ngươi; khi nào ngươi muốn cầu xin Allah thì hãy cầu xin Allah và khi
nào ngươi muốn tìm sự phù hộ thì hãy tìm sự phù hộ nơi Allah. Ngươi hãy biết
(hãy luôn ghi nhớ) rằng cho dù cả cộng đồng tập hợp lại hầu giúp ích cho ngươi
một điều gì đó thì chắc chắn họ không thể giúp ích được gì cho ngươi ngoại trừ
điều gì Allah đã ghi nó cho ngươi; và cho dù tất cả họ tập hợp lại hầu gây hại
ngươi một điều gì đó thì chắc chắn họ không thể gây hại được ngươi ngoại trừ
điều gì Allah đã định đoạt và an bài cho ngươi; những cây viết đã được giơ lên
và những trang giấy đã khô.” (Tirmizdi ghi lại và ông
nói Hadith tốt).
Còn trong lời dẫn của Imam Ahmad:
“... hãy
bảo vệ Allah Ngài sẽ bảo vệ ngươi; hãy bảo vệ Allah ngươi sẽ thấy Ngài ở trước
mặt ngươi; ngươi biết đến Allah trong lúc phồn thịnh Ngài sẽ biết đến ngươi
trong lúc khó khăn. Và
hãy biết (hãy luôn ghi nhớ) rằng điều gì mà Ngài không cho xảy đến với ngươi
thì chắc chắn nó sẽ không xảy đến với ngươi còn điều gì mà Ngài muốn xảy ra cho
người thì chắc chắn ngươi sẽ không tránh khỏi; và hãy biết rằng sự chiến thắng
đi cùng với sự kiên nhẫn, sự thư giản đi cùng với gian truân và đi cùng với khó
khăn là điều dễ dàng”.
* Giải thích một số điều trong Hadith:
- Ibnu Abbas tên thật là Abdullah
bin Abbas, là anh em họ với Thiên sứ (saw).
Ông là một trong các vị Sahabah của Thiên sứ (saw),
là một vị Imam về Tafseer Qur’an. Vào thời điểm Thiên sứ dạy ông những lời
khuyên này là ông được 10 tuổi.
- Bảo vệ Allah (swt) có
nghĩa là bảo vệ tôn giáo của Ngài tức kính sợ Ngài, chấp hành mệnh lệnh của
Ngài, tránh xa những điều Ngài nghiêm cấm và luôn hành động để tìm kiếm sự hài
lòng của Ngài.
- Allah (swt) luôn
hướng về hoặc Allah (swt) luôn ở trước mặt có
nghĩa là Ngài luôn bên cạnh.
- Những trang giấy đã khô ý nói bản văn lưu
trữ Lawhul-Mahfuzh, những điều được ghi trong đó không thể thay đổi.
* Bài học từ Hadith:
- Người bề tôi nào kính sợ Allah (swt),
luôn chấp hành theo mệnh lệnh của Ngài, tránh xa những điều cấm của Ngài thì
Ngài sẽ bên cạnh y để che chở, bảo vệ và trợ giúp cho y.
- Không được phép cầu xin, nhờ vả sự giúp đỡ
ngoài Allah (swt) đối với những điều chỉ có Allah (swt) mới
có khả năng như ban bổng lộc, làm cho khỏi bệnh, sự tha thứ tội lỗi, ban mưa,
xua đuổi điều dữ, ...; còn những điều giúp đỡ lẫn nhau trong đời sống hằng ngày
thuộc khả năng và phạm vi của con người thì được phép nhờ vả và xin sự giúp đỡ
lẫn nhau.
- Hadith khẳng định sự tiền định, một trong
sáu trụ cột nền tảng của đức tin Iman: tất cả mọi vật, mọi sự việc, mọi hiện
tượng đều được Allah (swt) ghi trong quyển kinh
mẹ được gọi là Lawhu Al-Mahfuzh, những gì được ghi trong đó không được sửa đổi
và bôi xóa, điều gì đã xảy ra, đang xảy ra và sẽ xảy ra, xảy ra thế nào ra sao
đều nằm trong kiến thức siêu phàm của Allah (swt).
- Sau khó khăn, gian truân luôn tồn tại những
điều dễ dàng và thư giản.
- Hadith kêu gọi người bề tôi luôn kết nối
trái tim với Allah (swt),
luôn phó thác cho Allah (swt) trong mọi vụ việc và
chỉ phó thác cho một mình Ngài. Đây là niềm tin đích thực của những người tin
nơi Allah (swt):
{Những ai mà người ta đã nói với họ: “Quả
thật, thiên hạ đã tập trung đến tấn công cá người, các người hãy sợ
họ!”. Nhưng điều đó chỉ làm tăng thêm đức tin của họ và họ đã nói: “Allah đủ giúp
chúng tôi bởi vì Ngài là Đấng Bảo Trợ Ưu Việt”} (Chương
3 – Ali-Imran, câu 173).
- Hadith là một bằng chứng khẳng định sự giám
sát của Allah (swt), mọi thứ trong vũ trụ này
dù nhỏ hay lớn đều nằm trong kiến thức và tầm kiểm soát của Ngài.
Hadith 63: Ông
Anas bin Malik nói:
“Quả
thật các người làm những việc làm mà trong mắt các người chúng nhẹ hơn những
sợi tóc nhưng chúng tôi trong thời của Nabi (saw) xem
những việc làm đó là những điều hủy diệt” (Albukhari).
* Giải thích một số điều trong Hadith:
- Những sợi tóc trong Hadith là hình ảnh ẩn
dụ mà Anas muốn mượn để nói lên sự xem thường những việc làm tội lỗi
do ít kính sợ Allah (swt).
- Những điều hủy diệt có nghĩa các đại trọng
tội, và những đại trong tội được Thiên sứ liệt vào danh sách những điều hủy
diệt có bảy như trong Hadith Sahih, Người nói:
“Các
ngươi hãy tranh xa bảy điều hủy diệt: Shirk với Allah, ma thuật và bùa ngải,
giết người mà Allah nghiêm cấm trừ phi vì chân lý, ăn Riba, chiếm đoạt tài sản
của trẻ mồ côi, chốn chạy trên chiến trường, và vu khống tội zina cho những phụ
nữ có đức tin tiết hạnh” (Albukhari, Muslim).
* Bài học từ Hadith:
- Hadith nói lên rằng những người ít kính sợ
Allah (swt) thường coi nhẹ những việc làm tội lỗi
ngay cả đối với những đại trọng tội. Ngược lại, những người kính sợ Allah (swt) thì
lúc nào cũng rất lo sợ cho bản thân họ, họ luôn tránh xa dù ngay cả đối với tội
lỗi rất nhỏ, đối với họ tội lỗi đều là đại trọng tội. Bởi vì người có đức tin
luôn biết rằng Allah (swt) đã quan sát và theo
dõi từng cử chỉ của họ.
- Hadith cho thấy đức tin và lòng Taqwa của
các vị Sahabah, họ luôn kính sợ Allah (swt) dù
là những điều đối với chúng ta thời sau này thường coi là nhỏ nhặt không đáng
kể nhẹ như sợi tóc nhưng đối với họ các tội lỗi đều là đại trọng tội.
- Người có đức tin nên tránh xa những điều
tội lỗi ngay cả những tội nhỏ bởi vì biết đâu tội đó có thể hủy diệt y trong
tôn giáo của y, giống như con người nên tránh xa chất độc dù là những chất độc
có tính độc hại thấp để phòng ngừa nguy hiểm đến tính mạng.
Allah (swt) phán:
{Trong số bầy tôi của Ngài (Allah), chỉ
những ai hiểu biết mới kính sợ Allah.} (Chương 35 – Fatir,
câu 28).
Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Quả
thật, người có đức tin xem những tội lỗi của y giống như y đang ngồi dưới một
quả núi, y lo sợ quả núi đó đè lên người y; còn kẻ làm điều sai quấy xem tội
lỗi của y giống như con ruồi bay ngang qua chiếc mũi của y” (Albukhari).
Hadith 64: Ông
Abu Huroiroh thuật lại rằng Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Quả
thật Allah khinh bỉ người làm điều mà Ngài nghiêm cấm” (Albukhari,
Muslim).
* Bài học từ Hadith:
Allah (swt) phẫn
nộ và giận dữ với những ai phạm vào điều cấm của Ngài. Hadith khuyên người có
đức tin phải tránh xa những điều Haram.
Hadith số 65: Ông
Abu Huroiroh t thuật lại ông đã nghe Thiên sứ của
Allah (saw) kể:
“Có ba người đàn ông thuộc người dân
Isra-il (Israel): một người bị bệnh hủi (phong cùi), một người bệnh hói đầu và
một người bị mù. Allah (swt) muốn
thử thách họ nên đã gởi xuống một vị Thiên Thần đến với họ.
Vị Thiên Thần đến gặp người bị bệnh phong
cùi nói: ngươi mong muốn điều gì? Y nói: tôi mong muốn có làn da tốt, tôi muốn
những gì trên người tôi khiến mọi người gớm ghiếc không còn nữa. Thế là vị
Thiên Thần lau qua một cái thì những phần sần sùi gớm ghiếc trên người y lập
tức biến mất và y được ban cho một làn da đẹp. Vị Thiên Thần nói: ngươi muốn
loại tài sản nào? Y đáp: tôi muốn lạc đà. Vị Thiên Thần ban cho y một con lạc
đà cái mang thai và nói: cầu xin Allah ban ân phúc cho ngươi từ con vật này!
Vị Thiên Thần đến gặp người bị bệnh hói đầu
nói: ngươi mong muốn điều gì? Y nói: tôi mong muốn có mái tóc đẹp và muốn những
gì khiến mọi người chê cười tôi không con nữa. Thế là vị Thiên Thần lau qua một
cái thì mái tóc của y đẹp trở lại không còn bị hói nữa. Vị Thiên Thần nói:
ngươi muốn loại tài sản nào? Y đáp: tôi muốn bò. Vị Thiên Thần ban cho y một
con bò cái mang thai và nói: cầu xin Allah ban ân phúc cho ngươi từ con vật
này!
Vị Thiên Thần đến gặp người bị mù nói:
ngươi mong muốn điều gì? Y nói: tôi mong muốn được Allah cho tôi ánh sáng để
tôi có thể nhìn thấy mọi người. Thế là vị Thiên Thần lau qua một cái thì y sáng
mắt trở lại. Vị Thiên Thần nói: ngươi muốn loại tài sản nào? Y đáp: tôi muốn
dê. Vị Thiên Thần ban cho y một con dê cái mang thai và nói: cầu xin Allah ban
ân phúc cho ngươi từ con vật này!
Các con vật đều sinh con và chúng tiếp tục
sinh sản. Bẳng đi một thời gian mỗi người trong ba đều có một đàn lớn vật nuôi,
người bị bệnh phong cùi thì có một thung lũng lạc đà, người bị bệnh hói đầu thì
có một thung lũng bò và người bị mù thì có một thung lũng dê.
Sau đó, vị Thiên Thần đến gặp người bị bệnh
phong cùi dưới hình hài của người phàm và nói: tôi là người đang gặp tình cảnh
khó khăn, quả thật tôi đã không còn gì cho chuyến lộ trình, và ngày hôm nay tôi
không biết tìm đến ai ngoại trừ Allah sau đó là ông đây; trước Đấng đã ban cho
ông màu da đẹp, làn da đẹp và tài sản, tôi xin ông hãy chia sẻ cho tôi một con
lạc đà để tôi làm phương tiện lộ trình. Y nói: con lạc đà thì nhiều lắm. Vị
Thiên Thần nói: hình như tôi biết ông, chẳng phải ông từng bị bệnh phong cùi và
bị mọi người kinh tởm và xem thường rồi Allah đã cho ông màu da đẹp cùng với tài
sản của cải?! Y nói: thật ra tài sản tôi có được là phần thừa kế của cha ông
tôi thôi. Vị Thiên Thần nói: nếu ông nói dối thì Allah sẽ cho ông trở lại hoàn
cảnh trước kia.
Vị Thiên thần đến gặp người bị bệnh hói đầu
cũng trong hình dáng người phàm và nói giống như đã nói với người bị bệnh phong
cùi. Người bị bệnh hói đầu cũng trả lời giống như ngời bị bệnh phòng cùi. Vị
Thiên Thần nói: Vị Thiên Thần nói: nếu ông nói dối thì Allah sẽ cho ông trở lại
hoàn cảnh trước kia.
Vị Thiên thần đến gặp người bị mù vẫn trong
hình dáng người phàm và nói: tôi là người đang gặp tình cảnh khó khăn, quả thật
tôi đã không còn gì cho chuyến lộ trình, và ngày hôm nay tôi không biết tìm đến
ai ngoại trừ Allah sau đó là ông đây; trước Đấng đã ban cho ông ánh sáng và tài
sản, tôi xin ông hãy chia sẻ cho tôi một con dê để tôi dùng cho chuyến lộ
trình. Người bị mù nói: quả thật, tôi từng bị mù lòa và Allah đã cho tôi sáng
mắt trở lại, anh cứ việc lấy những gì anh thích và chừa lại những gì anh thích,
thề bởi Allah rằng tôi không thể gây khó khăn cho anh ngày hôm nay với những gì
mà tôi đã nhận được từ nơi Allah Tối Cao. Vị Thiên Thần nói: ngươi cứ giữ lại
tài sản của ngươi, thật ra các ngươi chỉ bị thứ thách mà thôi, và quả thật,
Allah đã hài lòng về ngươi và phẫn nộ đối với hai người bạn của ngươi.” (Albukhari
và Muslim).
* Bài học từ Hadith:
- Keo kiệt là một trong những bản chất xấu,
người bị bệnh hủi và người bị hói đầu đều là những kẻ keo kiệt, họ là hình ảnh
tiêu biểu cho những kẻ quên mất ân huệ của Allah và là những kẻ vong ân.
- Keo kiệt và nói dối là hai điều khiến Allah
Tối Cao giận dữ và phẫn nộ.
{Ngược
lại, đối với ai keo kiệt và tự cho mình giàu có đầy đủ; và phủ nhận cái tốt
(phần thưởng ở cõi Đời Sau) thì TA (Allah) sẽ làm dễ dàng cho y trên con đường
đến với cực nhọc (việc làm xấu dẫn đến Hỏa Ngục) và của cải (mà y keo kiệt cố
giữ lại) chẳng giúp ích được gì cho y khi y bị tiêu hủy (chết và bị đày trong
Hỏa Ngục).} (Chương 92 – Al-Layl, câu 8 – 11).
- Trung thực và rộng lượng là bản chất tốt
đẹp đáng ca ngợi, đó là hình ảnh của người bị mù, y là người biết ơn về những
ân huệ mà Allah (swt) đã ban cho và hào phóng với người sa cơ
lỡ bước. Việc làm của y đã làm hài lòng Allah (swt).
- Người có đức tin nơi Allah (swt) luôn
trung thực, rộng lượng, hào phóng và biết tri ân ân huệ mà Ngài ban cho qua lời
nói và hành động.
- Hadith kêu gọi người Muslim phải luôn giúp
đỡ người kém may mắn, những người sa cơ lỡ bước.
- Thiên sứ (saw) kể
lại câu chuyện như muốn nhắc nhở với các tín đồ của Người rằng Allah (swt) luôn
giám sát các bề tôi của Ngài, Ngài theo dõi và biết tất từng hành động cử chỉ
của người bề tôi; bởi thế, ai trung thực, biết ơn Ngài mà rộng lượng với người
khó khăn cần sự giúp đỡ thì sẽ được Ngài hài lòng và bản thưởng còn ai giả đối,
vô ơn và keo kiệt thì sẽ giận dữ và trừng phạt họ ở đời này và cả Đời Sau.
Allah (swt) phán:
{Nếu các ngươi biết ơn, TA sẽ ban thêm ân
huệ cho các ngươi; còn nếu các ngươi phụ ơn thì quả thật hình phạt của TA sẽ
rất khủng khiếp và dữ dội.} (Chương 14 – Ibrahim,
câu 7).
Hadith 66: Ông
Abu Ya’la Shaddaad bin Aws thuật lại lời của Thiên sứ (saw):
“Người
khôn ngoan là người biết kiềm hãm dục vọng của bản thân và làm các việc làm để
chuẩn bị cho những gì sau khi chết, và người thiếu khôn ngoan là người đi theo
dục vọng của bản thân và mong muốn ở nơi Allah với những ảo vọng” (Tirmizdi
ghi lại và ông nói Hadith tốt).
* Giải thích Hadith:
Người khôn ngoan, có trí tuệ sáng suốt là
người ngăn cản bản thân đi theo những dục vọng Haram và luôn cố gắng tuân lệnh
Allah (swt) và làm những việc làm thiện tốt để
chuẩn bị cho cuộc sống sau khi chết. Ngược lại, người thiếu suy nghĩ và không
thông suốt là người bỏ bê việc tuân lệnh Allah (swt),
xao lãng nghĩa vụ đối với Ngài và làm những điều Haram nhưng lúc nào cũng mong
được Allah (swt) yêu thương và cứu rỗi; đó là sự mong
ước hảo huyền không tưởng.
Allah, Đấng Tối Cao phán:
{(Lời hứa của Allah sẽ thể hiện) không phải
theo ước muốn của các ngươi cũng không phải theo mong muốn của người dân Kinh
sách; ai làm nên tội thì sẽ lãnh đủ về tội đó; và ngoài Allah ra, y sẽ không
tìm được một người đỡ đầu hay một vị cứu tinh nào có thể giúp đỡ được y. Và
người nào làm điều thiện tốt, dù là nam hay nữ, và là một người có đức tin thì
đó là những người sẽ được vào Thiên Đàng, và họ sẽ không bị đối xử bất công bất
cứ một điều nhỏ nhặt nào.} (Chương
4 – Annisa, câu 123, 124).
* Bài học từ Hadith:
- Phải biết kiễm hãm dục vọng của bản thân và
phải biết kiểm điểm bản thân như Umar bin Al-Khattaab nói:
“Các
người hãy tự kiểm điểm bản thân mình trước khi các người bị kiểm điểm (vào Ngày
Phán Xét ở cõi Đời Sau)” (Tirmizdi).
- Allah (swt) ban
thưởng và cứu rỗi khỏi Hỏa Ngục cho người bề tôi của Ngài là căn cứ theo việc
làm của họ chứ không dựa theo sự mong ước của họ. Do đó, đức tin Iman không chỉ
nói bằng tin bằng tim, nói bằng lời mà còn phải hành động. Và ai chỉ nói mà
không làm thì đó chỉ là giả dối.
{Hỡi
những người có đức tin! Tại sao các ngươi nói ra những điều mà các ngươi không
làm? Điều đáng ghét nhất đối
với Allah là các ngươi đã nói ra những điều mà các ngươi không hề làm.} (Chương
61 – Assaf, câu 2, 3).
Hadith 67: Ông
Abu Huroiroh thuật lại rằng Thiên sứ của Allah (saw) nói:
“Một
trong những nét đẹp Islam của một người là y biết bỏ đi điều vô nghĩa” (Hadith
tốt do Tirmizdi và những người khác ghi lại).
* Giải thích ý nghĩa Hadith:
- Một
trong những nét đẹp Islam của một người:
một trong những dấu hiếu cho thấy sự hoàn hảo và ngay chính của một người
Muslim.
- Bỏ
đi điều vô nghĩa: điều không cần thiết
cho đạo
hay đời sống.
- Đây là Hadith mang nền tảng phẩm chất đạo
đức của Islam. Sahl bin Abdullah Attustari nói: Ai nói những điều vô nghĩa thì
y bị cấm sự trung thực (tức y không thể là người trung thực). Học giả
Al-Ghaza-li nói: Đừng đưa điều vô nghĩa vào trong lời nói. (có nghĩa là đừng
nói những lời mà dù im lặng thì không mang tội cũng không gây hại bất cứ điều
gì).
* Bài học từ Hadith:
Hadith dạy chúng ta một phẩm chất đạo đức của
Islam, một phong thái hoàn hảo của một người Muslim rằng một người chỉ nên bận
rộn với những điều có ích (cho cuộc sống, cho bản thân, cho gia đình và xã
hội), còn những điều không cần thiết tức không mang lợi ích cũng không gây hại
thì không nên bận tâm. Người Muslim nào mang được phong thái này thì sẽ nói lên
y là người Muslim hoàn hảo và ngay chính.
Hadith 68: Ông
Umar bin Al-Khattab thuật lại lời của Thiên sứ (saw):
“Đừng
hỏi người đàn ông về điều y đánh vợ của y” (Abu
Dawood, Ibnu Ma-jah).
* Giải
thích Hadith:
Hadith không mang hàm ý rằng chúng ta không
được phép can thiệp khi thấy chuyện bất bình chẳng hạn nhìn thấy người chồng
ngược đãi, đánh đập dã man người vợ của y, mà ý nghĩa đánh ở đây là chuyện xích
mích, giận hờn của vợ chồng; và cái đánh chỉ mang ý nghĩa của cái đánh được nói
trong lời phán của Allah (swt):
{Người
đàn ông là trụ cột (của gia đình) trên phụ nữ (phải có trách nhiệm bảo vệ và
che chở cho phụ nữ) bởi những ân phúc mà Allah đã ban cho họ vượt trội lẫn nhau
và phải có trách nhiệm chu cấp cho họ (phụ nữ) từ nguồn tài sản của họ (đàn
ông). Do đó, người phụ nữ đức hạnh nên vâng lời chồng và trông nom (nhà cửa)
khi người chồng vắng mặt với sự giúp đỡ và trông chừng của Allah; còn đối với
người vợ nào mà các ngươi sợ họ thất tiết và bướng bỉnh, (trước hết) thì các
ngươi hãy cảnh cáo họ (với những lời khuyên), (kế đến) từ chối ăn nằm với họ,
và (cuối cùng) là đánh họ; nhưng nếu họ đã chịu nghe theo các ngươi thì các
ngươi chớ kiếm chuyện rầy rà với họ nữa. Quả thật, Allah là Đấng Tối Cao, Đấng
Vĩ Đại.} (Chương 4 – Annisa’, câu 34).
Ý nghĩa Allah (swt) bảo
đánh ở đây chỉ mang tính rằng người chồng rất không hài lòng, tức chỉ được phép
đánh nhẹ tay thôi như Thiên sứ của Allah (saw) đã
nói:
“Các
ngươi hãy đánh họ (vợ) bằng một cái đánh (không mạnh tay) không gây thương tích” (Ahmad).
Và Thiên sứ của Allah (saw) cấm
đánh vào mặt. (Cầu xin Allah che chở tránh khỏi việc làm tàn nhẫn và bạo hành
với vợ và con cái!!!).
* Bài học từ Hadith:
- Hadith kêu gọi người tín đồ phải nên giữ
chuyện riêng tư giữa hai vợ chồng.
- Đừng nên hỏi người đàn ông về việc anh ta
đánh vợ (mang ý nghĩa như được nói ở trên) bởi vì biết đâu nguyên nhân có thể
thuộc những điều tế nhị không nên nói ra khiến cả hai xấu hổ; hãy để sự việc
cho Allah, bởi vì Ngài luôn biết mọi thứ. Tuy nhiên, nếu khi đưa ra tòa để phân
xử thì chắc chắn phải cần đến câu hỏi và trả lời để tiến hành công lý.
- Lưu ý: Hadith không kêu gọi người chồng
đánh vợ, việc đánh vợ như đã được giảng giải ở trên không phải là Sunnah, cũng
không phải là điều Wajib mà là một giải pháp để giải quyết nếu thực sự cần
thiết. Ngược lại Islam kêu gọi người chồng phải hết mực thương yêu người vợ,
như Thiên sứ của Allah nói:
“Người
tốt nhất trong các ngươi là người tử tế nhất với vợ của y và tốt hơ các người
trong việc tử tế với vợ của Ta” (Tirmizdi, Ahmad).