Imam Bukhari được Allah ban tặng một trí nhớ tuyệt vời, nhạy bén và ông có một sự khát khao kiến thức mãnh liệt.
Imam Bukhari tên thật là Muhammad bin Isma’il. Ông sinh năm 194 hijri
tương ứng với năm 810 tây lịch tại Bukhara, thành phố thủ phủ của tỉnh Bukhara
thuộc Uzbekistan.Vì vậy, ông có bút danh là Bukhari.
 |
| Tỉnh Bukhara thuộc Uzbekistan |
Cha của Imam Bukhari là một học giả về Hadith, người đã
theo học một số học giả nổi tiếng như Imam Malik bin Anas của Madinah, Hammad bin
Zaid và Abdullah bin Al-Mubarak. Ôngqua đời khi Imam Bukhari vẫn còn là một cậu
bé. Tuy nhiên, ông đã để lại cho Imam Bukhari một khoản tài sản giúp Imam
Bukhari có thể dành toàn bộ thời gian cho việc học mà không phải lo kiếm sống.
Imam Bukhari có một người mẹ rất mực yêu thương ông và một
người anh trai tên là Ahmad.
Khi còn rất trẻ, ImamBukhari đã bắt đầu thể hiện lời hứa
của mình. Mẹ ông gửi ông đến một trường học địa phương nơi ông học Qur’an và
các môn học khác, nhưng ông không ở lại lâu vì ông muốn học Hadith. Trả lời câu
hỏi về thời điểm bắt đầu nghiên cứu về Hadith, Imam Bukhari nói: “Tôi được ban
cho khả năng ghi nhớ Hadith khi tôi vẫn còn học ở trường địa phương, lúc đó tôi
mười tuổi hoặc có lẽ ít hơn.”
Imam Bukhari được Allah ban tặng một trí nhớ tuyệt vời,
nhạy bén và ông có một sự khát khao kiến thức mãnh liệt. Ông bắt đầu học thuộc
lòng các cuốn sách về Hadith của các học giả trước đó và tìm hiểu tiểu sử của những
người dẫn truyền Hadith.
Với những khả năng mà Allah phú cho cùng với một tính
cách dũng cảm, tự tin, cho phép Imam Bukhari sửa chữa các thầy của mình nếu họ
trích dẫn sai một Hadith hoặc mắc lỗi trong một chuỗi dẫn truyền. Nhiều lời kể nói
về những sự cố như vậy, và trong những lần như thế, các thầy của ông sẽ kiểm
tra sự điều chỉnh của ông với mục đích để thấy rằng học giả trẻ của mình đã
đúng. Không ai trong số họthấy điều đó đáng xấu hổ vì cậu bé không tự hào về kiến
thức của mình. Imam Bukhari tuyên bố những điều chỉnh của mình theo cách lịch sự
nhất mà một học sinh nên áp dụng đối với thấy giảng dạy. Và các thầy của Imam
Bukhari là những người có năng lực cao, họ là những người nhận ra rằng không ai
miễn nhiễm với sai lầm và một học giả giỏi luôn chấp nhận sự thật, bất kể ai
nói điều đó.
Mẹ của Imam Bukhari rất muốn ông theo bước chân của cha,
vì vậy, bà đã đưa cho ông những quyển ghi chép mà cha củaông đã viết để học tập
một cách siêng năng, và Imam Bukhari đãhưởng lợi rất nhiều từ những cuốn ghi
chép này.
Imam Bukhari đã học tập dưới sự hướng dẫn của tất cả các
học giả Hadith có uy tín ở quê hương mình, và tất cả họ đều ngưỡng mộ ông không
chỉ về trí nhớ nhanh của ông mà còn về cả sự thông hiểu sâu sắc của ông. Một
trong số đó, học giả Muhammad bin Sallam Al-Baykandi, nói: "Bất cứ khi nào
cậu bé này đến với tôi, tôi đều cảm thấy e ngại." Và ông từng nói với một
học giả đến thăm, Sulaym binMujahid: "Nếu anh đến đây sớm hơn, anh sẽ gặp
một chàng trai trẻ đã học thuộc bảy mươi ngàn Hadith." Sulaym nói:
"Tôi lập tức đi tìm anh ta. Khi tôi gặp anh ta, tôi hỏi anh ta có phải anh
ta đã thuộc lòng bảy mươi ngàn Hadith thì anh ta nói: 'đúng vậy, và nhiều hơn nữa.
Vì mỗi Hadith tôi trích dẫn cho ông có đường dẫn từ các Sahabah của Nabi hoặc một
trong những Tabi’een, tôi sẽ biết ngày sinh, cái chết của hầu hết họ và nơi họ
sống. Tôi không trích dẫn về một Hadith được thuật lại bởi một vị Sahabi của
Nabi hoặc một vị Tabi’een nào mà không có cơ sở từ Kinh Qur'an hoặc Sunnah mà
tôi thuộc lòng’."
Câu trả lời của Imam Bukhari cho thấy ông là một học giả
đáng chú ý như thế nào ngay từ những năm đầu của ông. Và điều này cho chúng ta
biết ngay từ giai đoạn đầu trong sự nghiệp học thuật của mình, Imam Bukhari đã
quyết tâm dành nỗ lực của mình để phân loại những gì xác thực ở Hadith. Đây chắc
chắn là một mục tiêu cao cả mà Imam đã thực hiện với nỗ lực rất lớn.
Đặc điểm chính trong sự nghiệp của một học giả vào thời của Imam Bukhari là phải thực hiện những chuyến đi để học hỏi.
Một học giả sẽ đi đến
các trung tâm học tập chính của thế giới Islam để đọc dưới sự hướng dẫn của các
học giả ưu tú nhất của thành phố đó. Khi việc học hỏiIslam phát triển mạnh mẽ,
có nhiều nơi học tập ở các thành phố khác nhau, quan trọng nhất trong số này là
Kufah, Basrah, Baghdad, Madinah, Makkah và Damascus. Điều làm nên sự nổi tiếng
của một thành phố là số lượng học giả thuộc về thành phố đó và đạt được thành
tích xuất sắc, điều đó khiến các học giả trẻ tuổi đến học tập và nghiên cứu. Một
học giả có thể ở lại vài tháng, hoặc lâu hơn, tại một thành phố để tham dự các
vòng tròn của các học giả lớn của thành phố đó. Sau đó, anh ta có thể tiếp tục
đi những chuyến đi khác, và có thể cảm thấy rằng anh ta nên đi lại một lần nữa
đến thành phố mà anh ta đã đến thăm. Ví dụ, chúng ta biết rằng Imam Ash-Shafi’y
đã đến thăm Baghdad ba lần, ông dành hơn ba năm ở đó trong chuyến thăm đầu
tiên. Việc học và nghiên cứu Hadith yêu cầu nhiều chuyến đi hơn các chuyên
ngành khác, bởi vì Hadith chủ yếu dựa vào việc nghe trực tiếp các tuyên bố của Nabi
từ các học giả, và họ phải nêu rõ nguồn gốc của các Hadith trong những gì được
gọi là Sanad tức đường dẫn truyền Hadith hoặc chuỗi truyền dẫn đến Nabi. Vì vậy,
đây là đặc điểm mang tầm quan trọng trong học thuật Hadith, và mong muốn sâu sắc
của các học giả Hadith là có được những chuyến đi xa đến những nơi có những học
giả xuất sắc để học hỏi từ họ.
Cuộc hành trình đầu tiên của Imam Bukhari đã đưa ông từ
quê hương Trung Á của mình, Bukhara đến Makkah, khi ông cùng mẹ và anh trai đi Hajj.
Lúc đó ông mới 16 tuổi. Khi họ đã hoàn thành nhiệm vụ Hajj, anh trai của ông trở
về nhà với mẹ của mình, còn ông ở lại Makkahđể theo học các học giả nổi tiếng
nhất thời bấy giờ, chẳng hạn như Ahmad Al-Azraqi và Isma’il bin Salim Al-Sayigh
. Sau đó, Imam Bukhari tiếp tục đến Madinah, nơi vẫn còn đầy các học giả rất quan
tâm đến môn học Hadith. Những học giả này là cháu và hậu duệ của các Sahabah của
Thiên Sứ.
Trong chuyến thămnày, Imam Bukhari ở lại Madinah một năm,
đọc sách dưới sự hướng dẫn của các học giả. Và năm này là một năm khởi đầu của
một giai đoạn mới trong sự nghiệp của ông khi ông bắt đầu viết sách.
Lần đầu tiên Imam Bukhari viết một cuốn sách tập hợp các giáo
luật và các tuyên bố của các Sahabah của Thiên Sứ và những người tiếp nối sau họ,
tức Tabi’een. Sau đó, ông viết cuốn sách lớn về tiểu sử được gọi là At-Tareekh
Al-Kabeer, trong đó ông đề cập đến tên và cấp bậc của những người truyền dẫn Hadith.
Ông bao gồm cả hai loại nhóm người dẫn truyền: đáng tin cậy và "yếu"
hoặc không đáng tin cậy. Cuốn sách tiểu sử này là một tác phẩm lớn nhận được sự
quan tâm lớn của các học giả về Hadith trong nhiều thế kỷ. Vào thời điểm hoàn
thành cuốn sách này, Imam Bukhari mới 18 tuổi hoặc 19 tuổi.
Sau đó, Imam Bukhari đến Basrah, nơi ông đã ở lại trong 5
năm, nhưng ông thường đi từ Basrah đến Makkah để hành hương Hajj và quay trở lại,
và tiếp tục viết sách của mình và cầu nguyện với Allah để chúng mang lại lợi
ích cho người Muslim.
Imam Bukhari đã đi đến rất nhiều nơi khác nhau trong sự
nghiệp học thuật của mình. Ông nói, "Tôi đã đến Syria, Ai Cập và Bán đảo Ả
Rập mỗi nơi hai lần, và bốn lần đến Basrah, và ở lại Hijaz vài năm, nhưng tôi
đã đến Kufah và Baghdad nhiều lần để gặp các học giả về Hadith." Trên thực
tế, những chuyến đi của Imam Bukhari đã đưa ông đến nhiều thành phố khác nữa,
bao gồm Wasit, Marw và Naisapur ở Iran, Qaisariyah, Eskelon và Hums ở Syria, và
những nơi xa xôi khác.
Bất cứ nơi nào Imam Bukhari nghe về một học giả danh tiếng,
ông sẽ đi đến gặp vị học giả đó. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi biết rằng
ông đã ghi chép lại những gì ông đã nghe trực tiếp từ không dưới 1080 học giả của
Hadith.
Imam Bukhari mất năm 256 Hijri tương ứng năm 870 tây lịch.
Và trong hai mươi bốn năm cuối đời, Imam Bukhari ông đã dành toàn bộ thời gian
đi thăm các thành phố và các học giả khác, giảng dạy những gì mà ông đã thu thập
được. Tại mỗi thành phố mà Imam Bukhari đến thăm, hàng nghìn người sẽ tập trung
tại Masjid chính để nghe ôngthuật lại các Hadith.
Đối với phái Sunnah và Jama’ah, Imam Bukhari là một trong
những học giả lớn về Hadith, về sự hiểu biết những người dẫn truyền Hadith cũng
như khả năng và trình độ nhận định và đánh giá về tính chân thực của các Hadith.
Imam Bukhari có nhiều tác phẩm, trong đó nổi bật nhất là bộ
sưu tậpcác Hadith Sahih được biết đến với tên gọi Sahih Al-Bukhari,mặc dù tên
sách mà ông đã đặt không phải là tên gọi này.Al-Hafizh Ibn Hajar Al-Asqala-ni
đã đề cập trong phần giới thiệu của “Fath Albari”– giảng giải Sahih Al-Bukhari,
rằng Imam Bukhari đã đặt tên cuốn sách của mình là “Aljami’aAssahih Al-musnad Al-mukhtasar
Min Hadith Rasulillah Sallahu Alayhi Wasallam Wa Sunanihi Wa Ayyamihi”.
Imam Bukhari đã dành mười sáu năm thu thập và phân loại các
Hadith để cho ra bộ sưu tập Sahih Al-Bukhari.
Bộ sưu tập Sahih Al-Bukhari là bộ sách kinh điển của Imam
Bukhari, và nó được coi là bộ sưu tập Hadith đáng tin cậy nhất trong sáubộ sưu
tập Hadith về tính xác thực. Các
học giả của phái Sunnah và Jama’ahđều đồng
thuận rằng Sahih Al-Bukhari là bộ sưu tập chân thực nhất sau Kinh Qur'an.
Sahih Al-Bukhari chứa khoảng 2.600 Hadith không lặp lại và 7.563 Hadith có lặp lại.
Cuốn sách được chia thành nhiều chương khác nhau đề
cập đến nhiều vấn đề liên quan đến Fiqh cũng như các chủ đề khác. Nó bao gồm hầu
hết tất cả các khía cạnh của cuộc sống trong việc cung cấp hướng dẫn đúng đắn của
Islam như cách thức thực hiện các lễ nguyện Salah và các hành động thờ phượng
khác của Thiên Sứ Muhammad.
Nói về nguyên nhân thúc đẩy Imam Bukhari viết bộ sự tập
Sahih Al-Bukhari. Vào thời điểm Imam Bukhari xem các tác phẩm trước đó và chuyển
tải chúng, ông nhận thấy các Hadith được kết hợp giữa những gì được coi là Sahih
(xác thực) và Hasan (tốt) và trong đó bao gồm cả Hadith Dha’īf (yếu). Điều này
khơi dậy sự quan tâm của ông trong việc biên chép lại các Hadith có tính xác thực
nhất. Và Điều tiếp tục củng cố quyết tâm này của ông là lời mà người thầy của ông
– học giả Ishaq Ibn Rahwayh– nói với ông: "Giá mà anh biên soạn một cuốn
sách chỉ gồm những lời tường thuật chân thực về Thiên Sứ của Allah." Và
Imam Bukhari cũng cho biết, "Tôi đã nhìn thấy Thiên Sứ của Allah trong một
giấc mơ và cứ như thể tôi đang đứng trước mặt Người. Trên tay tôi là một chiếc
quạt mà tôi đang quạt cho Người. Tôi đã hỏi một số người thông dịch giấc mơ, họ
đã nói với tôi: ‘Anh sẽ bảo vệ Người khỏi những lời nói dối’. Đây là điều đã
thôi thúc tôi thu thập các Hadith Sahih.”
Trong số sách giảng giải Sahih Al-Bukhari, Fath Al-Bari của
học giả Ibn Hajar Al-Asqalani cho đến nay vẫn là sách giảng giải Hadith nổi tiếng
nhất, phổ biến nhất và được dùng để học tập và nghiên cứu rộng rãi nhất về Hadith
Sahih của Imam Bukhari.
Fath Al-Bari có tầm quan trọng lớn trong nghiên cứu và học
thuật về Hadith, và nó đã được các học giả trước đây cũng như đương thời ca ngợi.
Đây là phần tóm lược ngắn gọn về Imam Bukhari, tác giả của
bộ sưu tập về các Hadith được cho là có tính xác thực cao nhất – Sahih
Al-Bukhari.
Cầu xin Allah biến những dòng tóm lược này thành điều hữu ích. Cầu xin Allah hướng dẫn và soi sáng bởi Ngài là Đấng hướng dẫn và soi sáng tốt nhất. Cầu xin Allah ban phúc lành cho đám bề tôi của Ngài ở đời này và Đời Sau!