Zakah là một hình thức Sadaqah bắt buộc mang tính bổn phận và nghĩa vụ trong Islam.
Allah phán:
{Các ngươi hãy duy trì lễ nguyện Salah, hãy xuất Zakah và
hãy cúi mình cùng với những người cúi mình (thờ phượng Allah).}
(Chương 2 – Al-Baqarah, câu 43)
Và Zakah cũng là trụ cột thứ ba trong nền
tảng của Islam như Thiên Sứ của Allah nói:
“Islam được dựng trên năm nền tảng trụ cột: Lời tuyên thệ
Shahadah, thiết lập Salah, xuất Zakah, hành hương Hajj tại ngôi đền
Ka'bah và nhịn chay tháng Ramadan.” (Albukhari, Muslim)
Zakah mang ý nghĩa thanh lọc sự giàu có của mọi người,
không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần. Nó thanh lọc trái tim của họ chống lại
sự ích kỷ cũng như đảm bảo rằng những người nghèo nhất trong xã hội được bảo vệ
khỏi đói khát và cơ cực. Đây là một nghĩa vụ tinh thần mà người Muslim sẽ chịu
trách nhiệm trực tiếp với Allah. Zakah đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ
những người nghèo nhất trong cộng đồng, thông qua việc cung cấp cho họ những viện
trợ thiết yếu cũng như giúp họ thoát khỏi cuộc sống nghèo khó.
Bạn phải làm Zakah nếu, thứ nhất, bạn là một người Muslim
trưởng thành có đầu óc minh mẫn, và thứ hai, bạn đã sở hữu một lượng tài sản tối
thiểu (được gọi là Nisab) trong một năm.
Nisab phải được duy trì trong một năm để Zakah được yêu cầu
và phải được thanh toán ngay khi đến hạn. Do đó, năm Zakah của bạn bắt đầu vào
ngày tài sản của bạn lần đầu tiên bằng hoặc vượt Nisab và sẽ được tính vào ngày
đó cho mỗi năm tiếp theo.
Tài sản phải xuất Zakah được chia thành 4 loại:
1. Vàng, bạc và các loại tiền: Đối
với các loại tài sản thuộc loại này, bạn nên lấy Nisab của vàng làm mặc định là
cách dễ dàng nhất trong việc tính Zakah. Và Nisab của vàng là 85 gram, theo các
chuẩn quy đổi đơn vị vàng ở Việt Nam, 1 chỉ tương đương với 3,75 gram, vì vậy
85 sẽ tương đương với 2,267 lượng (cây) tức 2 cây 2 chỉ 6 phân 7 ly.Vì vậy, nếu
bạn tính tổng giá trị tài sản của bạn từ vàng, bạc, và các loại tiền sau đó quy
đổi ra vàng, nếu bằng hoặc nhiều hơn 2,267 lượng thì bạn phải xuất Zakah.
2. Hàng hóa: Mọi thứ được chuẩn
bị để buôn bán, hoặc tài sản cho mục đích đầu tư, cổ phiếu kinh doanh trong
thương mại,và cổ phiếu được sở hữu trực tiếp hoặc thông qua các quỹ đầu tư.
Nisab của loại này cũng là 2,267 lượng (cây) vàng. Có nghĩa là bạn tính tổng
giá trị của tất cả rồi quy đổi ra vàng, nếu tổng giá trị có được bằng hoặc hơn
Nisab này thì bạn phải xuất Zakah.
* Mức xuất Zakah của hai loại tài sản trên là 2,5% của tổng
giá trị toàn bộ tài sản sở hữu được trong một năm.
* Cách tính mức lượng xuất Zakah của hai loại tài sản trên giống nhau. Bạn lấy giá trị tổng
tài sản chia cho con số 40 và kết quả có được chính là mức lượng của Zakah. Ví
dụ, sau khi tổng toàn bộ tài sản, bạn có 400 triệu, bạn sẽ lấy 400 triệu chia
cho 40, kết quả có được là 10 triệu, và 10 triệu này chính là số tiền bạn phải
Zakah.
3. Vật nuôi (lạc đà, bò, trâu, dê hoặc cừu) được chăn thả.
Người Muslim phải xuất Zakah đối với những loại vật nuôi này.
| Số lượng | Mức xuất Zakah |
| Từ 5 đến 9 con | 1 con cừu cái |
| Từ 10 đến 14 con | 2 con cừu cái |
| Từ 15 đến 19 con | 3 con cừu cái |
| Từ 20 đến 24 con | 4 con cừu cái |
| Từ 25 đến 35 con | 1 con lạc đà cái đang ở năm thứ 2 |
| Từ 36 đến 45 con | 1 con lạc đà cái đang ở năm thứ 3 |
| Từ 46 đến 60 con | 1 con lạc đà cái đang ở năm thứ 4 |
| Từ 61 đến 75 con | 1 con lạc đà cái đang ở năm thứ 5 |
| Từ 76 đến 90 con | 2 con lạc đà cái đang ở năm thứ 3 |
| Từ 91 đến 120 con | 2 con lạc đà cái đang ở năm thứ 4 |
| Từ 121 đến 129 con | 3 con lạc đà cái đang ở năm thứ 3 |
| Số lượng | Mức xuất Zakah |
| Từ 30 đến 39 con | 1 con bò cái đang ở năm thứ hai |
| Từ 40 đến 59 con | 1 con bò cái đang ở năm thứ ba |
| Từ 60 đến 69 con | 2 con bò cái đang ở năm thứ hai |
| Số lượng | Mức xuất Zakah |
| Từ 40 đến 120 con | 1 con cừu cái |
| Từ 121 đến 200 con | 2 con cừu cái |
| Từ 201 đến 300 con | 3 con cừu cái |
Lưu ý: Không được xuất Zakah đối với những con sau đây: dê đực, già yếu, khuyết tật, con tệ nhất trong đàn, gầy yếu, trong cơn đau đẻ, ăn quá nhiều, con tốt nhất.
4. Thứ mọc ra từ đất như
các loại gạo, ngũ cốc, các loại đậu và trái cây
- Nisab của loại này là 300 Sa’ tương đương 900 kg sau mỗi mùa thu hoạch, có nghĩa là sau mỗi mùa thu hoạch, nếu sản lượng có được là 900 kg hoặc nhiều hơn thì phải xuất Zakah.
| Số lượng xuất | Điều kiện |
| 1/10 | Đối với cây trồng được tưới bởi nước mưa, sông hoặc các phương tiện tự nhiên khác.
Ví dụ: Tổng thu hoạch 1000kg, thì lấy 1000kg/10 = 100kg, vậy phải xuất zakat 100kg. |
| 1/20 | Đối với cây trồng được tưới bằng sức người và tốn phí.
Ví dụ: Tổng thu hoạch 1000kg, thì lấy 1000kg/20 = 50kg, vậy phải xuất zakat 50kg. |
| 0,075 | Đối với loại cây trồng được tưới bằng cả hai phương tiện.
Ví dụ: Tổng thu hoạch 1000kg, thì lấy 0,075x1000kg = 75kg, vậy phải xuất zakat 75kg. |
Các đối tượng nhận Zakah:
Trong Qur’an, Allah cho biết có tám đối tượng được hưởng
Zakah, Ngài phán:
{Quả thật, của bố thí (Zakah) chỉ dành cho người nghèo,
người thiếu thốn, người thu gom và quản lý, người có trái tim thiện cảm (với
Islam), nô lệ (bao gồm tù binh), người mắc nợ, dành phục vụ cho con đường chính
nghĩa của Allah, và cho người lỡ đường. Một nghĩa vụ bắt buộc (được áp đặt) từ
nơi Allah. Quả thật, Allah là Đấng Toàn Tri, Đấng Sáng Suốt.} (Chương 9 – Attawbah, câu 60)
1-Người nghèo: Họ không có bất kỳ của cải nào hoặc họ có rất ít.
2-Người thiếu thốn: Họ có một nửa hoặc hơn một nửa những gì họ cần.Ví dụ: Nếu
chúng ta giả định, chẳng hạn 12.000 một năm là những gì họ cần để sống, thì người
nghèo là những người có dưới 6.000. Người thiếu thốn là người có 6.000 trở lên,
nhưng ít hơn 12.000. Người nghèo và những người thiếu thốn được trao cho những
thứ đủ cho họ trong năm từ nguồn Zakah được xuất ra hàng năm.
3-Người thu gom và quản lýtiền Zakah: Nó bao gồm những người thu gom tiền, những người bảo vệ
và những người được ủy thác phân phối do người phụ trách người Muslim lựa chọn.
Họ không nhất thiết phải là người nghèo; đúng hơn, họ được nhận của Zakah ngay
cả khi họ giàu có.
4-Người có trái tim thiện cảm (với Islam): Những người mà người ta hy vọng họ sẽ chấp nhận Islam hoặc
ngăn chặn cái xấu của họ.
5-Nô lệ (bao gồm tù binh), có nghĩa giải phóng họ khỏi
ách nô lệ, có thể đưa cho một người
nô lệ để y tự mua mình từ người chủ, hoặc giải phóng một người nô lệMuslim, hoặc
giải thoát một tù nhân Muslim. Và một điều lưu ý là chủ nô không được phép giải
thoát một người nô lệ với ý định trao Zakah.
6- Những người mắc nợ:
a. Các khoản nợ phát sinh để mang lại sự hòa giải giữa mọi
người.
b. Nợ của chính bản thân.
Việc một người giàu miễn nợ cho một người nghèo (người mà
anh ta đã cho vay tiền) với ý định xuất Zakah của anh ta là không hợp lệ.
7- Cho con đường chính nghĩa của Allah: Nó bao gồm những người chiến đấu trong quân đội cũng như
bất cứ thứ gì họ cần từ vũ khí và các nhu cầu khác.
8- Người lỡ đường: Họ được cấp một số tiền để giúp đưa họ trở về xứ sở và đất
nước của họ.
Chỉ được phép trao Zakah cho một trong tám nhóm đối tượng
trên. Không được phép đưa Zakah cho những người giàu có, cũng như cho một người
mạnh mẽ có thể kiếm được tiền. Tương tự, nó không được phép đối với gia đình của
Muhammad; họ là Banu Hashim và những người hầu của họ. Nó cũng không được phép
trao cho những người mà người ta có nghĩa vụ chu cấp vào thời điểm trao Zakah,
cho những người không theo Islam. Sadaqah (của thiện nguyện)được phép đưa cho
những người này và những người khác ngoài họ; tuy nhiên, tốt hơn là nên đưa cho
nó bất cứ nơi nào có nhu cầu và cần hơn.
Một số câu hỏi liên quan
Một câu hỏi thường được đặt ra là liệu phụ nữ có cần xuất Zakah cho đồ trang sức bằng vàng và bạc của họ hay không?
Về điều này có hai luồng
quan điểm:
Một số học giả nói rằng phải xuất Zakah cho tất cả vàng
và bạc bao gồm cả đồ trang sức. Tuy nhiên, không phải xuất Zakah cho các kim loại
quý khác như bạch kim hay đá quý như kim cương. Hơn nữa, một số học giả nói rằng
các kim loại hỗn hợp chỉ chịu trách nhiệm về Zakah nếu một nửa hoặc nhiều kim
loại là vàng hoặc bạc.
Các học giả khác nói rằng nếu phụ nữ chỉ sử dụng đồ trang
sức đó để trang trí cá nhân và nó không được sử dụng như một tài sản tích trữ,
thì không phải xuất Zakah.
Nếu bạn mua đồ trang sức với mục đích tích lũy của cải hoặc
bán nó sau này, hoặc nếu bạn có thứ thường được coi là xa xỉ, thì đồ trang sức
đó không còn là vật trang trí đơn thuần nữa và bạn cần phải xuất Zakah cho nó.
Qua hai luồng quan điểm trên, Sheikh Bin Baz, Sheikh Ibnu
Uthaimeen và nhiều học học giả đương đại đã chọn luồng quan điểm phải Zakah đối
với đồ trang sức là vàng và bạc. Bởi vì các bằng chứng giáo lý cho thấy nghĩa vụ
của Zakah đối với vàng và bạc là nói chung, không có ngoại lệ nào. Một bằng chứng
mạnh mẽ nhất đó là Hadith rằng một người phụ nữ đã đến gặp Thiên Sứ của Allah,
và con gái của bà ấy có hai chiếc vòng tay dày bằng vàng, và Người đã nói với bà
ấy: Bà không xuất Zakah cho cái này ư? Bà ta nói không. Thiên Sứ của Allah nói:
Chẳng lẽ bà muốn Allah biến hai vòng tay đó thành hai vòng lửa vào ngày Phán Xét
ư?! Thế là bà ấy đã cởi chúng ra và ném chúng cho Thiên Sứ của Allah, và nói:
Chúng dành cho Allah và Thiên Sứ của Ngài. Đây là một bằng chứng giáo lý rõ
ràng về việc bắt buộc phải xuất Zakah đối với đồ trang sức.
Một câu hỏi thường gặp khác là liệu Zakah có bắt buộc cho những món đồ có giá trị như các loại tài sản ngoài vàng và bạc chẳng hạn ô tô, đất đai, nhà ở.
Câu trả lời là không. Tuy nhiên, nếu bạn có ý định bán những mặt hàng này thì
chúng sẽ trở thành hàng hóa kinh doanh và bạn phải xuất Zakah đối với chúng.
Một câu hỏi liên quan đến việc đưa Zakah cho người nhận. Có
được phép đưa Zakah cho cha mẹ hoặc con cái không?
Các học giả nhất trí rằng người xuất Zakah không được
phép đưa Zakah của mình cho người mà mình có nghĩa vụ phải chu cấp cho họ.
Trên cơ sở đó, người xuất Zakah không được phép đưa Zakah
cho cha mẹvà con cái bởi vì họ là những người mà bạn phải có nghĩa vụ chu cấp,
ngoại trừ trường hợp con cái đã tự lập và sống riêng.
Có một câu hỏi đã hỏi Sheikh Bin Baz rằng có được phép đưa Zakah cho con trai và anh trai được thừa kế từ mẹ hoặc em gái không có chồng không?
Sheikh bin Baz trả lời: Không có gì sai khi đưa Zakah cho anh trai, chị
gái nghèo và những người thân nghèo còn lại như chú, bác, anh chị em họ, v.v. Về
phần con trai thì không, về phần con cái thì không; bởi vì chúng là con cái của
người đàn ông nên anh ta không đưa Zakah cho chúng mà phải chu cấp cho chúng. Và Sheikh cũng cho biết
rằng không được phép đưa Zakah cho ba mẹ, ông bà bởi vì con cái của họ có nghĩa
vụ phải chu cấp cho họ. (Đó là trích dẫn một phần từ câu trả lời của Sheikh Bin
Baz).
Dựa trên cơ sở “không được phép đưa Zakah của mình cho
người mà mình có nghĩa vụ phải chu cấp cho họ” có nghĩa là người mẹ được phép
đưa Zakah cho con cái của mình nếu cô ta không có nghĩa vụ phải chu cấp cho con
cái, còn nếu giáo luật yêu cầu cô ta phải chu cấp cho con cái thì cô ta không được
phép đưa Zakah cho con cái của cô ta.
Người mẹ không có nghĩa vụ phải chu cấp cho con cái trừ
khi đáp ứng các điều kiện sau đây:
1- Không có cha. Nếu người cha được tìm thấy, thì việc chu
cấp chỉ bắt buộc đối với anh ta.Ibn Qudamah nói trong Al-Mughni:“Người mẹ có
nghĩa vụ phải chi tiêu cho con trai mình nếu nó không có cha.Abu Haneefah và
al-Shafi'i đã nói điều này.” (Kết thúc trích dẫn).
2- Người mẹ giàu có và có nhiều tiền hơn mức cần thiết.
3- Rằng đứa trẻ nghèo và cần tiền.
Nếu ba điều kiện này được đáp ứng, người mẹ phải chu cấp
và chi tiêu cho con cái của mình và không được phép đưa Zakah cho con cái.
Như vậy, nếu người cha có mặt,
người mẹ được phép đưa Zakah của mình cho con cái.
Tuy nhiên, về vấn đề này,Ibn Taymiyah nói trong
Al-Ikhtiyarat Al-Fiqhiyyah (trang 104): “Được phép đưa Zakah cho cha mẹ, và ông
bà, và cho con cái và cháu, nếu họ nghèo và cha mẹ không có khả năng chu cấp và
chi tiêu cho họ. Trường phái tư tưởng của Ahmad.” Kết thúc trích dẫn.Và ông nói
trong Majmu’a Al-Fataawa (25/92): “Nếu anh ta – tức là người con trai – đang cần
cấp dưỡng, và cha anh ta không có gì để chi cho anh ta, thì sẽ xảy ra tranh chấp
về điều đó và có vẻ như anh ta được phép lấy Zakah của cha mình.Tương tự như vậy,
người mẹ được phép đưa Zakah của mình cho con trai nếu anh ta mắc nợ để trả nợ.”
Đây là tóm lược ngắn gọn về giáo luật Zakah cũng như một
số câu hỏi liên quan. Và Allah là Đấng biết hơn hết.
Cầu xin Allah hướng dẫn và ban cho chúng ta thêm kiến thức để chúng ta có thể thực hiện và chấp hành trong việc vâng lời và thờ phượng Ngài một cách tốt nhất. Cầu xin Allah xí xóa và chấp nhận tất cả mọi việc làm tìm kiếm sự hài lòng của Ngài. Cầu xin Ngài thương xót và tha thứ tội lỗi cho tất cả.
