Câu chuyện về Nabi Yusuf (alayhis salam) là một trong những câu chuyện chi tiết và hấp dẫn nhất trong Kinh Quran. Toàn bộ Surah thứ 12 đã được dành riêng để kể lại cuộc đời đầy biến động của Người, được Allah gọi là "Ahsan-ul-Qasas" (Câu chuyện hay nhất). Đây là một câu chuyện về sự đố kỵ, sự phản bội, những thử thách đức tin, sự kiên nhẫn và cuối cùng là sự vinh quang và lòng vị tha.
Giấc Mơ Báo Hiệu
Nabi Yusuf (alayhis salam) là người con trai được yêu quý của Nabi Ya'qub (alayhis salam). Một buổi sáng, Yusuf, khi đó còn là một cậu bé, đã chạy đến gặp cha mình và kể về một giấc mơ kỳ diệu.
“Thưa Cha, quả thật con đã thấy (trong giấc mơ) mười một ngôi sao cùng với mặt trời và cả mặt trăng nữa, con thấy chúng quỳ lạy con.”
Nabi Ya'qub ngay lập tức nhận ra rằng con trai mình đã được Allah lựa chọn cho một sứ mệnh cao cả. Tuy nhiên, vì biết các anh trai cùng cha khác mẹ của Yusuf luôn có lòng đố kỵ, Người đã dặn con trai mình không được kể giấc mơ này cho các anh nghe, kẻo họ sẽ lập mưu hãm hại.
Bị Phản Bội và Ném Xuống Giếng
Lòng ghen tị của các anh trai ngày càng lớn. Họ lập kế hoạch để loại bỏ Yusuf bằng cách ném Người xuống một cái giếng sâu. Họ đã đến xin cha cho Yusuf đi chơi cùng, và dù rất lo sợ rằng một con sói có thể ăn thịt Yusuf,
(Ya’qub) nói: “Thật vậy, cha cảm thấy buồn khi các con đưa em đi chơi xa (vì cha không thể chịu được khi rời xa nó); hơn nữa, cha sợ rằng sói sẽ ăn thịt nó khi các con lơ là do (mải mê vui chơi).”
Nabi Ya'qub cuối cùng cũng đồng ý sau khi họ năn nỉ và hứa sẽ chăm sóc em trai cẩn thận.
Ngày hôm sau, họ đã lột áo của Yusuf, ném Người xuống giếng và trở về nhà. Họ bôi máu của một con cừu lên chiếc áo của Yusuf rồi khóc lóc nói với cha rằng một con sói đã ăn thịt em trai mình.
Chúng nói: “Thưa Cha của chúng con, chúng con đã cùng nhau chạy đua và bỏ lại Yusuf ở chỗ đồ đạc của chúng con, thế là một con sói đã ăn thịt nó. Có lẽ cha không tin chúng con mặc dù chúng con nói thật.”
Nabi Ya'qub, dù nghi ngờ câu chuyện của họ (Người nhận xét rằng con sói thật nhân từ khi ăn thịt Yusuf mà không làm rách áo!), đã kìm nén nỗi đau bằng sự kiên nhẫn tuyệt đẹp (Sabrun Jameel) và cầu nguyện cho sự an toàn của con trai.
Một đoàn lữ hành đi qua đã kéo Yusuf lên khỏi giếng và mang Người đến Ai Cập để bán làm nô lệ. Người được mua bởi Al-Azeez, quan tể tướng của Ai Cập. Al-Azeez không có con và đã yêu quý Yusuf, ông dặn vợ mình là Zulaikha hãy chăm sóc Yusuf thật tốt và có thể sẽ nhận Người làm con nuôi.
Thử Thách Về Sắc Đẹp và Sự Trong Sạch
Yusuf (alayhis salam) lớn lên trở thành một chàng trai vô cùng tuấn tú. Nabi Muhammad (sallallahu ‘alayhi wa sallam) đã nói rằng Yusuf được ban cho Một nửa vẻ đẹp của thế gian."[1] Vẻ đẹp này đã trở thành một thử thách lớn. Zulaikha, vợ của Al-Azeez, đã say mê Người. Một ngày nọ, bà đã khóa hết các cửa lại và cố gắng quyến rũ Người. Yusuf đã kiên quyết từ chối và cầu xin sự bảo vệ nơi Allah.
Người phụ nữ mà (Yusuf) đang tá túc trong nhà của ả đã tìm cách quyến rũ Y. Ả đã đóng chặt các cửa phòng và mời gọi (Yusuf): “Nào, hãy đến đây cùng ta!” (Yusuf) nói: “Tôi cầu xin Allah che chở (tránh khỏi điều tội lỗi). Quả thật, ông chủ của tôi đã cư xử rất tử tế với tôi và quả thật kẻ làm điều sai quấy sẽ không thành công.
Người đã chạy về phía cửa và Zulaikha đuổi theo, túm lấy áo của Người từ phía sau và làm nó rách. Đúng lúc đó, Al-Azeez bước vào. Zulaikha đã vu oan cho Yusuf, nhưng sự trong sạch của Người đã được chứng minh khi một người họ hàng khôn ngoan của bà nói: "Nếu áo của anh ta bị rách từ phía trước, thì bà ấy nói thật... Nhưng nếu áo của anh ta bị rách từ phía sau, thì bà ấy đã nói dối." Khi thấy chiếc áo bị rách từ phía sau, Al-Azeez đã biết sự thật.
Để chứng minh cho những người phụ nữ khác thấy lý do tại sao mình lại say mê Yusuf đến vậy, Zulaikha đã mời họ đến một bữa tiệc, đưa cho mỗi người một con dao và hoa quả. Sau đó, bà gọi Yusuf ra. Khi nhìn thấy vẻ đẹp của Người, tất cả những người phụ nữ đã kinh ngạc đến mức tự cắt vào tay mình mà không hay biết. Zulaikha đã đe dọa Yusuf rằng nếu không nghe lời bà, Người sẽ bị tống giam. Yusuf đã cầu nguyện:
“Lạy Thượng Đế của bề tôi, chốn lao tù đối với bề tôi còn yêu thích hơn điều mà họ mời gọi bề tôi đến với nó. Nếu Ngài không giải cứu bề tôi khỏi âm mưu của những người phụ nữ kia, bề tôi có thể sẽ động lòng với họ và (lúc đó) bề tôi sẽ trở thành một kẻ ngu muội.”
Cuối cùng, để giữ thể diện, Al-Azeez đã quyết định tống giam Yusuf dù biết Người vô tội.
Năng Lực Giải Mã Giấc Mơ
Trong tù, Allah đã ban cho Yusuf khả năng giải mã giấc mơ. Hai người bạn tù đã kể cho Người nghe giấc mơ của họ.
Một trong hai nói: “Quả thật, tôi thấy trong giấc mơ của mình rằng tôi đang ép rượu.” và người còn lại nói: “Còn tôi thấy trong giấc mơ của mình rằng tôi đội bánh mì trên đầu và con chim đang mổ ăn nó.” (Cả hai nói:) “Xin anh hãy giải mã giấc mơ đó cho chúng tôi, chúng tôi thực sự thấy anh là người tốt.”
Yusuf đã giải mã rằng một người sẽ được thả và quay lại phục vụ nhà vua, còn người kia sẽ bị đóng đinh. Người đã nhờ người sẽ được thả hãy nhắc đến mình với nhà vua, nhưng Shaytan đã làm cho người đó quên mất, và Yusuf phải ở trong tù thêm nhiều năm nữa.
Nhiều năm sau, nhà vua của Ai Cập đã có một giấc mơ kỳ lạ.
Và (sau đó) nhà vua (của Ai Cập) nói (với quần thần của mình): “Quả thật, (trong giấc mơ) trẫm thấy bảy con bò béo tròn bị bảy con bò gầy nhom ăn thịt, (và trẫm thấy) bảy bông lúa xanh tươi và bảy bông lúa khô héo. Này các khanh, hãy cho trẫm biết ý nghĩa về những điều mà trẫm thấy trong giấc mơ, nếu như các khanh là những người biết giải mã giấc mơ.”
Sáng hôm sau, vua bối rối và triệu tập tất cả quân thần, các nhà thông thái và thầy giải mộng trong triều, nhưng họ chỉ cúi đầu thừa nhận, họ nói: “(Đó chỉ là) một sự hỗn độn của những giấc mơ (không đúng sự thật) và chúng thần không biết giải mã (cho những giấc mơ hỗn độn như vậy).” Không ai trong cung đình có thể đưa ra lời giải đáp, để lại một khoảng lặng nặng nề trong khắp hoàng cung.
Giữa lúc hoàng cung đang rối bời vì không ai giải nổi giấc mơ kỳ lạ ấy, một người bỗng đứng bật dậy — đó chính là người bạn tù năm xưa của Nabi Yusuf (alayhis salam), người từng được Yusuf giải mộng và được tha về. Khi ấy anh mới sực nhớ ra ân nhân của mình và thưa với vua: “Tôi sẽ cho ngài biết câu trả lời của giấc mơ này, xin hãy cho tôi đi.” (Qur’an 12:45)
Anh vội đến nhà ngục, trình bày với Yusuf về giấc mơ của vua.
“Hỡi người bạn chân thật, mong anh hãy giải thích cho tôi biết về (ý nghĩa của giấc mơ): bảy con bò béo tròn bị bảy con bò gầy nhom ăn thịt và bảy bông lúa xanh tươi cùng với bảy bông lúa khô héo. Có lẽ sau khi tôi trở về (kể lại) cho mọi người nghe, họ sẽ biết đến anh.”
Sau khi lắng nghe, Nabi Yusuf (alayhis salam) bình thản giải thích
(Yusuf) nói: “Các người hãy trồng liên tiếp trong bảy năm. Những gì thu hoạch được, các người hãy để nguyên nhánh bông mà dự trữ, chỉ trừ một ít để ăn.” “Sau đó, sẽ xảy ra bảy năm (hạn hán) liên tục, các người hãy ăn những gì mà các người đã dự trữ trước đây, ngoại trừ một ít các người sẽ phải cất giữ cẩn thận (để gieo trồng vào thời gian sau đó).” “Rồi sau đó, sẽ là một năm dân chúng được mưa và trong năm đó mọi người sẽ ép được nước trái cây (ô liu và nho).”
Không chỉ giải mộng, Yusuf còn đề xuất một kế hoạch kinh tế tỉ mỉ: trong bảy năm được mùa, cần giữ lại phần lớn sản lượng lúa mì trong kho, chỉ dùng một phần đủ ăn; để khi hạn hán kéo dài đến, đất nước vẫn có lương thực cứu đói cho dân và cho cả các vùng lân cận.
Từ Tù Nhân Trở Thành Quan Tể Tướng
Thán phục trước trí tuệ của Yusuf, nhà vua đã ra lệnh thả Người ra. Nhưng Yusuf đã từ chối rời đi cho đến khi sự trong sạch của mình được công khai thừa nhận. Nhà vua đã cho điều tra lại vụ án, và Zulaikha cùng những người phụ nữ khác đã thú nhận sự thật. Sau khi được minh oan, Yusuf được bổ nhiệm làm quan tể tướng, chịu trách nhiệm quản lý kho lương của Ai Cập.
Trong những năm đói kém, các anh trai của Yusuf từ Canaan đã đến Ai Cập để mua lương thực. Yusuf đã nhận ra họ, nhưng họ không nhận ra Người. Người đã cho họ lương thực và yêu cầu lần sau hãy mang theo người em trai cùng mẹ (Binyamin) đến. Bằng một kế hoạch khôn khéo, Yusuf đã giữ Binyamin lại Ai Cập. Sự việc này đã khiến Nabi Ya'qub vô cùng đau khổ, nỗi đau mất Yusuf lại trỗi dậy và Người đã khóc cho đến khi đôi mắt trở nên trắng dã và mù lòa.
Sự Đoàn Tụ và Lòng Vị Tha
Khi các anh trai quay lại Ai Cập một lần nữa, trong cơn tuyệt vọng, Yusuf đã tiết lộ thân phận của mình. Họ đã vô cùng sợ hãi, nhưng Yusuf đã tha thứ cho họ một cách cao cả. (Yusuf) nói: “Hôm nay, chẳng còn gì để trách móc các anh nữa, Allah sẽ tha thứ tội lỗi cho các anh, bởi Ngài là Đấng Khoan Dung nhất.” (Quran 12:92).
Người đã đưa cho họ chiếc áo của mình và dặn hãy mang về ném vào mặt cha. Khi chiếc áo chạm vào mặt Nabi Ya'qub, thị lực của Người đã được phục hồi một cách kỳ diệu. Yusuf nói:
“Các anh hãy lấy chiếc áo này của em mang về ném mặt của cha, rồi mắt của cha sẽ nhìn thấy trở lại. Sau đó, các anh hãy đưa hết gia đình của các anh đến đây với em.”
Khi đoàn người trở về và đặt áo lên khuôn mặt Nabi Ya‘qub (alayhis salam), thị lực của ông được phục hồi một cách kỳ diệu, như Allah đã phán:
Khi đoàn lữ hành vừa rời (Ai Cập) thì (Ya’qub) cha của họ liền bảo: “Cha thực sự đã ngửi thấy mùi hương của Yusuf. Các con đừng bảo cha lú lẫn.”
(Các con) nói với (Ya’qub): “Xin thề với Allah, chắc chắn cha vẫn bị chuyện trước đây ám ảnh.”
Khi mà người báo tin mừng đến rồi ném chiếc áo của (Yusuf) vào mặt của (Ya’qub), cặp mắt của Y liền nhìn thấy trở lại. (Lúc đó, Ya’qub) liền nói (với các con của mình): “Chẳng phải cha đã nói với các con rằng cha thực sự biết ở nơi Allah những gì các con không biết đó sao?”
Sau đó, cả gia đình đã cùng nhau di cư đến Ai Cập. Khi họ đến, Yusuf đã đưa cha mẹ mình lên ngai vàng. Lúc đó, cha mẹ và mười một người anh em đã đồng quỳ xuống trước Yusuf, và giấc mơ năm xưa đã trở thành hiện thực. Yusuf nói:
“Thưa cha của con. Đây chính là ý nghĩa của giấc mộng mà con đã nhìn thấy trước đây, Thượng Đế của con đã biến nó thành hiện thực. Ngài đã đối xử tốt với con khi đưa con ra khỏi tù giam cũng như đưa cha và cả gia đình từ vùng quê (Palestine) đến (Ai Cập này) đoàn tụ với con, sau khi chúng con đã bị Shaytan gây ra (sự hận thù) giữa con và các anh. Quả thật, Thượng Đế của con rất tinh tế với mọi điều Ngài muốn, quả thật Ngài là Đấng Hằng Biết, Đấng Sáng Suốt.”
Nabi Yusuf (alayhis salam) tiếp tục với lời tạ ơn và cầu nguyện dâng lên Allah.
“Lạy Thượng Đế của bề tôi, quả thật, Ngài đã ban cho bề tôi vương quyền và đã dạy cho bề tôi cách giải mộng. Lạy Đấng đã tạo ra các tầng trời và trái đất, Đấng Bảo Hộ cho bề tôi ở trần gian này và cả ở Đời Sau, xin Ngài ban cho bề tôi được chết là một người Muslim và xin Ngài thu nhận bề tôi vào cùng với nhóm người đức hạnh của Ngài.”
Câu chuyện của Nabi Yusuf (alayhis salam) có vị trí đặc biệt trong Qur’an, vì đây là vị Nabi duy nhất được kể trọn vẹn theo trình tự thời gian trong một surah – Surah Yusuf. Khác với các Nabi khác, câu chuyện của họ xuất hiện rải rác ở nhiều surah khác nhau. Hãy đọc Quran và bản dịch để cảm nhận trọn vẹn hành trình của Người.
Những Bài Học Đặc Sắc Rút Ra Từ Câu Chuyện
Từ việc bị ném xuống giếng, bị bán làm nô lệ, đến việc bị bỏ tù oan, cuộc đời của Nabi Yusuf là một bài học đỉnh cao về sự kiên nhẫn. Người không bao giờ oán trách mà luôn tin tưởng vào kế hoạch của Allah.
Dù đã phải chịu đựng sự phản bội tàn nhẫn từ các anh trai, Nabi Yusuf đã tha thứ cho họ một cách vô điều kiện. Lòng vị tha của Người là một trong những phẩm chất cao quý nhất mà một người có đức tin có thể noi theo.
Mỗi biến cố trong cuộc đời của Yusuf, dù có vẻ tồi tệ, thực chất đều là một bước trong kế hoạch của Allah để đưa Người đến vị trí quyền lực và cứu cả một dân tộc khỏi nạn đói. Điều này dạy chúng ta phải tin tưởng vào sự khôn ngoan của Allah, ngay cả khi chúng ta không hiểu được.
Khi đối mặt với sự quyến rũ của Zulaikha, Nabi Yusuf đã chọn nhà tù thay vì phạm tội. Sự kính sợ Allah (Taqwa) của Người là một tấm gương sáng về việc giữ gìn sự trong sạch trước những cám dỗ lớn nhất.
Nabi Ya'qub, dù đã mất đi hai người con trai và mù lòa vì khóc thương, vẫn không ngừng hy vọng. Lời của Người: Các con chớ đừng tuyệt vọng về lòng nhân từ của Allah, bởi lẽ, không ai tuyệt vọng về lòng nhân từ của Allah ngoại trừ đám người vô đức tin. (Quran 12:87) là một lời động viên mạnh mẽ cho tất cả chúng ta.
Nguồn Hadith Tham Khảo
[1] Tường thuật về việc Nabi Yusuf (alayhis salam) được ban cho một nửa vẻ đẹp của thế gian. Xem trong Sahih Muslim, Hadith 162a.
Chia Sẻ và Suy Ngẫm
Alhamdulillah, Surah Yusuf là một biển cả của những bài học. Bạn tâm đắc nhất với khía cạnh nào trong câu chuyện đầy cảm hứng này? Hãy chia sẻ bài viết này đến cho gia đình và bạn bè cùng suy ngẫm nhé. Jazakallahu Khairan!
